Năm 2023 - năm bản lề thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 cũng là năm ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch có nhiều đổi mới. Bám sát phương châm hành động của Chính phủ năm 2023 “Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả”, phương châm của Ngành “Quyết liệt hành động - Khát vọng cống hiến” được đề xuất, thực hiện từ đầu nhiệm kỳ, Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp tục thay đổi căn bản, toàn diện tư duy “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa”.
Đây cũng là năm toàn ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch vinh dự được đón nhận nhiều hơn sự quan tâm, lãnh đạo của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao "không kể ngày đêm" của Thủ tướng Chính phủ, sự ủng hộ, hưởng ứng tích cực của nhân dân với vai trò chủ thể sáng tạo trong xây dựng và phát triển văn hóa.
Thành quả từ những nỗ lực vượt khó
Năm 2023, công tác văn hoá, thể thao và du lịch đạt được những kết quả quan trọng, khá toàn diện trên các lĩnh vực. Thành công rõ nét nhất là sự chuyển biến tư duy từ “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hoá”. Bám sát định hướng tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định hoàn thiện đồng bộ thể chế là một trong ba khâu đột phá chiến lược, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ động triển khai nghiên cứu, xây dựng Hồ sơ lập đề nghị xây dựng, sửa đổi Luật Di sản văn hóa (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, đồng thời chủ trì xây dựng các Nghị định trong Chương trình, đề án của Chính phủ, Nghị định quy định chi tiết các Luật mới thông qua tại các kỳ họp Quốc hội khóa XV; trình Chính phủ ban hành 6 Nghị định; Thủ tướng Chính phủ ban hành 9 Quyết định; Bộ trưởng ban hành theo thẩm quyền 15 Thông tư; đồng thời nghiên cứu, từng bước hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật trong các lĩnh vực của Ngành. Bộ đã xây dựng, tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Chương trình tổng thể quốc gia phát triển văn hóa giai đoạn 2023-2025 (Quyết định số 515/QĐ-TTg ngày 15/5/2023), tham mưu Chính phủ trình Quốc hội Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035.
Năm 2023 cũng ghi dấu ấn thành công của chuỗi các hoạt động kỷ niệm 80 năm Đề cương Văn hóa Việt Nam (1943-2023) do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đóng vai trò tham mưu, đề xuất với Ban Bí thư, Chính phủ và chủ trì triển khai đã được Lãnh đạo Đảng, Nhà nước ghi nhận, đánh giá cao, được các Ngành, các cấp phối hợp tổ chức thực hiện, các địa phương tích cực hưởng ứng, được tổ chức trang trọng, thiết thực, hiệu quả, có sức lan toả sâu rộng. Bám sát các sự kiện chính trị lớn của đất nước, Lãnh đạo Bộ tiếp tục chỉ đạo tổ chức các sự kiện lớn của Ngành theo hướng tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, mang tầm quốc gia và liên vùng, có điểm nhấn và có sức lan tỏa, các hoạt động văn hoá nghệ thuật, lễ hội, thể thao và du lịch vui Xuân, đón Tết diễn ra sôi động, được nhân dân và du khách tích cực đón nhận, vừa đáp ứng được nhu cầu hưởng thụ nghệ thuật của nhân dân vừa đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Các hoạt động lễ hội được chỉ đạo từ sớm, từ xa, tổ chức theo đúng quy định, góp phần đảm bảo nhu cầu hưởng thụ văn hóa, nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân, những biểu hiện phản cảm, lệch chuẩn, lợi dụng lễ hội đã được chấn chỉnh kịp thời, không để xảy ra sai phạm như các năm trước đây.
Với sự nỗ lực, vào cuộc quyết liệt của toàn Ngành, sau Hội nghị Du lịch toàn quốc năm 2023, Bộ đã tập trung chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp 27 cùng với các địa phương tổ chức nhiều sự kiện du lịch mang tính chất, quy mô toàn quốc, bước đầu đã phát huy việc thông qua các lĩnh vực văn hóa như: Điện ảnh - Triển lãm - Nghệ thuật biểu diễn để xây dựng thương hiệu du lịch, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Ngoại giao báo cáo Chính phủ trình Quốc hội tháo gỡ những điểm nghẽn về Visa trong việc đề xuất, sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam và Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam được thông qua tại Kỳ họp thứ 5, qua đó tạo điều kiện thu hút khách du lịch quốc tế. Nhiều địa phương đã bắt đầu tổ chức quảng bá, giới thiệu, xây dựng thương hiệu sản phẩm du lịch hướng đến sản phẩm đặc sắc, dịch vụ chuyên nghiệp, có tính cạnh tranh cao về chất lượng và giá cả để thu hút du khách.
Tham dự SEA Games 32, Đoàn Thể thao Việt Nam thi đấu xuất sắc, vượt chỉ tiêu đề ra, lần đầu tiên giành vị trí thứ Nhất toàn đoàn tại một kỳ SEA Games tổ chức tại nước bạn, khẳng định hình ảnh, vị thế của Việt Nam trong khu vực và quốc tế. Công tác thể thao quần chúng được quan tâm, phát triển rộng khắp cả nước, bước đầu phát huy hiệu quả hoạt động của các Liên đoàn và Hiệp hội.
Thể thao tỏa sáng, Du lịch về đích
Tổng kết lại nhiệm vụ của năm 2023, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh toàn ngành đã chủ động rà soát các “khoảng trống” trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch để tham mưu đề xuất Chính phủ, Quốc hội nhiệm vụ hoàn thiện thể chế, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước thông qua công cụ pháp luật, đồng thời "khơi thông" nguồn lực, "kiến tạo" sự phát triển mà điểm nhấn quan trọng được Đảng, Chính phủ, Quốc hội giao chủ trì xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035.
Tập trung tham mưu trúng, đúng, kịp thời cho cấp ủy đảng trong việc cụ thể hóa các chủ trương, quan điểm của Đảng về văn hóa. Chuỗi hoạt động kỷ niệm 80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam với 03 nội hàm Dân tộc, Khoa học và Đại chúng được lan tỏa, các thành tố về Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới được lượng hóa, để vận dụng trong thực hiện, được nhiều tỉnh, thành làm cơ sở trong xây dựng ban hành Nghị quyết chuyên đề về văn hóa để có thể nhận định: nhận thức về văn hóa đã có sự thay đổi theo hướng tích cực và cho phép kỳ vọng "Nhận thức đúng sẽ hành động đẹp".
Công tác xây dựng môi trường văn hóa gắn với xây dựng con người văn hóa đã đi đúng hướng, lấy địa bàn cơ sở làm trọng tâm, nhân dân là chủ thể để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa. Nhiều mô hình mới, cách làm hay, nhiều điển hình tiên tiến đã xuất hiện, góp phần thiết thực để xây dựng nền tảng đạo đức tốt đẹp, giá trị “chân - thiện - mỹ” của con người, làm cho cuộc sống của mỗi gia đình, của xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn. Hội nghị tuyên dương gương điển hình tiên tiến trong lĩnh vực văn hóa toàn quốc lần đầu tiên tổ chức dịp 78 năm ngày truyền thống của Ngành đã vinh dự được nhận thư chúc mừng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, được đón Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự và chỉ đạo.
Nhận thức sâu sắc hơn về vai trò văn hóa là động lực đối với sự phát triển bền vững đất nước, phát triển văn hóa cần sự chung tay của các cấp, các ngành, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp chặt chẽ với các ban, Bộ, ngành, địa phương để nâng tầm quy mô tổ chức, chất lượng các sự kiện văn hóa nghệ thuật cấp vùng, cấp quốc gia. Các chương trình nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh, mỹ thuật triển lãm, bảo tàng “đa dạng về hình thức - phong phú về thể loại - đặc sắc về nội dung” không chỉ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, nhu cầu thụ hưởng văn hóa của nhân dân, phục vụ các hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn mà còn thực hiện sứ mệnh củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, quảng bá hình ảnh về quê hương, đất nước, thu hút khách du lịch, góp phần phát triển kinh tế.
Đặc biệt, việc phát triển các ngành Công nghiệp Văn hóa trở thành ngành kinh tế quan trọng của đất nước được quan tâm mạnh mẽ hơn. Điểm nhấn là với sự quan tâm, chủ trì của Thủ tướng Chính phủ, Hội nghị toàn quốc về phát triển các ngành Công nghiệp Văn hóa Việt Nam lần thứ nhất do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tham mưu chuẩn bị chương trình, nội dung đã được tổ chức thành công, làm cơ sở cho việc đề xuất, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành Chiến lược mới về phát triển Công nghiệp Văn hóa trong giai đoạn tới.
Thể thao Việt Nam dựa trên 2 trụ cột, thể thao cho mọi người với Cuộc vận động "Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại" để phát hiện tạo nguồn, đưa thể thao thành tích cao phát triển. Đoàn Thể thao Việt Nam đã giành thành tích xuất sắc, dẫn đầu toàn đoàn, vượt chỉ tiêu đề ra tại kỳ SEA Games được tổ chức tại nước bạn Campuchia; thi đấu đạt kết quả tốt ở ASIAD 19 tại Trung Quốc, vòng loại Olympic và các giải thể thao cấp khu vực, châu lục và thế giới với những kết quả khả quan; đội tuyển bóng đã nữ quốc gia lần đầu tiên giành quyền tham dự World Cup.
Du lịch đã về đích, đóng góp tích cực vào sự tăng trưởng kinh tế của đất nước. Năm 2023, tổng số khách du lịch quốc tế ước đạt 12,5 triệu lượt khách, vượt mục tiêu đề ra (8 triệu lượt), đạt mục tiêu đã điều chỉnh; tổng số khách du lịch nội địa ước đạt 108 triệu lượt khách, vượt 5,8% so với kế hoạch năm. Tổng thu từ du lịch ước đạt 672 nghìn tỷ đồng, vượt 3,38% so với kế hoạch năm 2023. Việt Nam lần thứ tư được vinh danh là Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới tại Lễ trao giải thưởng du lịch thế giới năm 2023.
Thành quả đáng trân trọng trong năm 2023 không thể không nói đến công tác ngoại giao văn hóa đã được triển khai tích cực, Việt Nam trúng cử thành viên Ủy ban Di sản thế giới nhiệm kỳ 2023-2027 với số phiếu rất cao. Hội An, Đà Lạt chính thức gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO. 11 chương trình chính trị nghệ thuật trong khuôn khổ 5 chuyến thăm cấp cao của Lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước cùng với 6 chương trình Tuần Văn hóa, Lễ hội du lịch và văn hóa Việt Nam tại nước ngoài trong năm 2023 đã góp phần quảng bá đất nước Việt Nam tươi đẹp, an toàn với nền văn hóa đặc sắc tới đông đảo bạn bè quốc tế.
Công tác chỉ đạo điều hành tiếp tục được cải tiến. 2 Hội nghị đối thoại trực tiếp của lãnh đạo bộ với lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ, cùng với việc triển khai thực hiện cam kết của người đứng đầu các đơn vị thuộc Bộ với Bộ trưởng về thực hiện nhiệm vụ của đơn vị đã loại dần sức ỳ, lực cản, tâm lý e dè, thiếu quyết liệt trong thực thi công vụ.
Công tác truyền thông từng bước có sự chuyển biến. Chương trình “Câu chuyện văn hóa” phát sóng hàng ngày và chương trình "Du lịch Việt Nam" phát sóng sáng thứ Bảy, Chủ nhật hàng tuần trên VTV1 đã mang đến góc nhìn toàn cảnh, nhiều “hương vị mới” về văn hóa, du lịch cho khán giả xem truyền hình. Giải báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển văn hóa, thể thao và du lịch” lần đầu tiên được tổ chức, trao giải vào tháng 9/2023 đã lan tỏa những thành tựu của ngành, ghi nhận và tôn vinh những đóng góp xuất sắc của tập thể, cá nhân đối với sự nghiệp phát triển văn hóa, thể thao và du lịch.
Những kết quả đó không đến một cách tự nhiên, mà đến từ sự nỗ lực vượt khó của toàn ngành, từ sự đồng tâm của tập thể, nghiêm túc và kỷ luật.
Tiếp tục tinh thần sáng tạo, đổi mới
Đất nước đã vào Xuân, mùa Xuân năm 2024 với nhiều háo hức và niềm tin mới, nhưng cũng không ít khó khăn phải đối mặt. Tiếp tục phát huy tinh thần quyết liệt, sáng tạo, đổi mới, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đặt quyết tâm trong năm 2024 sẽ hoàn thành hiệu quả tốt nhất nhiệm vụ đề ra với các nhiệm vụ trọng tâm: Tập trung tổ chức thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 103/2023/QH15 của Quốc hội, các nghị quyết của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; Chỉ thị số 26-CT/TW ngày 23/11/2023 của Ban Bí thư về việc tổ chức Tết Giáp Thìn năm 2024 và Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 15/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường các biện pháp đảm bảo đón Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 vui tươi, lành mạnh, an toàn, tiết kiệm.
Tiếp tục triển khai kế hoạch hành động thực hiện Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc và Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030; Kết luận số 76-KL/TW ngày 04/6/2020 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”; Hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền ban hành Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035.
Tổ chức tốt các sự kiện kỷ niệm ngày lễ lớn của đất nước trong năm 2024; các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao bảo đảm Nhân dân được đón Tết vui tươi, đầm ấm, an toàn, tiết kiệm, phù hợp với nếp sống văn minh, phong tục, tập quán, truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc.
Tăng cường hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra, giám sát việc tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch, quản lý và tổ chức lễ hội; trước mắt là trong dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024.Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật của Ngành theo đề án hoàn thiện hệ thống pháp luật giai đoạn 2021-2026 đã phê duyệt.
Tiếp tục thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ được giao tại các chiến lược, quy hoạch phát triển Ngành đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; xây dựng và hoàn thiện các đề án trong chương trình công tác của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ năm 2024, bảo đảm tiến độ, chất lượng.
Chủ động tăng cường, mở rộng các hoạt động giao lưu, hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực của Ngành; ký kết, triển khai hiệu quả các thỏa thuận hợp tác quốc tế về văn hóa, thể thao và du lịch theo chương trình công tác năm 2024.
Trong tiết Xuân xanh đầu năm, đất trời Thăng Long thấm đẫm hào khí Rồng bay ngàn năm hào hoa hội tụ, không khí rạo rực, tươi trẻ và ấm áp tình người, của những điều tốt đẹp, của nhịp sống kinh tế đang dần phục hồi trở lại. Những biến cố của thời cuộc cũng không làm nhạt đi nét cổ kính thâm nghiêm của Khuê Văn Các hay Tháp Bút - Hồ Gươm. Cái lấp lánh sau ngàn năm hun đúc của Thủ đô, vị trí trên trường quốc tế, sự vững vàng trong khủng hoảng toàn cầu, sắc đỏ cở hoa trên đấu trường thể thao SEA Games cũng như tiếng dìu dặt của cung đàn lời hát từ làn điệu ca trù hay quan họ trên bản đồ di sản nhân loại là những điều đáng tự hào.
Phía trước vẫn là biển cả. Môi trường lên tiếng, sự xoay vần của các cực quyền lực thế giới, tính khắc nghiệt của nền kinh tế thị trường… là những thách thức không nhỏ. Nhưng chúng ta sẽ vươn ra biển lớn từ Vịnh Hạ Long thơ mộng, từ làn điệu ca trù thâm thúy. Nói như ý của Lý Thái Tổ là với thế dũng mãnh của Hổ, khí uy nghiêm của Rồng.
Đó là những điều một năm mới đang chờ đợi với tràn đầy niềm tin và ước vọng.
