Nguyễn Thị Huyền sinh ngày 19/5/1993 tại làng quê nghèo thôn Ba Thượng - xã Yên Minh - huyện Ý Yên - tỉnh Nam Định. Hoàn cảnh gia đình khó khăn, thiếu vắng tình cảm của cha từ khi còn nhỏ, Huyền đã sớm gánh vác nhiệm vụ trụ cột của gia đình, đỡ đần kinh tế cho người mẹ ốm đau cùng người chị bệnh tật không thể tự chăm sóc bản thân. Cơ duyên đưa cô đến với môn Điền kinh từ năm học lớp 8, khi các thầy cô ở trường phát hiện em có năng khiếu thể thao nổi trội so với các bạn đồng trang lứa. Nguyễn Thị Huyền được cử tham gia thi đấu nội dung chạy môn Điền kinh tại Hội khỏe Phù Đổng cấp trường rồi cấp huyện và đều giành giải Nhất. Đến năm 2008, Huyền được tham gia Hội khỏe Phù Đổng cấp tỉnh và đoạt huy chương vàng. Từ đó, cô tiếp tục được triệu tập tham dự Hội khỏe Phù Đổng toàn quốc và đoạt huy chương bạc.
Đến năm 2011, Nguyễn Thị Huyền được triệu tập lên đội tuyển Điền kinh quốc gia và được góp mặt tại SEA Games 26. Ở kỳ Đại hội Thể thao Đông Nam Á đầu tiên trong sự nghiệp, thành tích của Huyền không thực sự nổi bật, tuy nhiên đã cho cô động lực phấn đấu và những bài học kinh nghiệm quan trọng.
Với ý chí và nỗ lực vươn lên, Nguyễn Thị Huyền đã đạt kỷ lục với 13 huy chương vàng trong 5 kỳ SEA Games; 2 huy chương vàng giải vô địch châu Á (2017); vận động viên đầu tiên của Việt Nam 2 lần đạt chuẩn Olympic ASIAD 17 tại Incheon - Hàn Quốc (năm 2014) và Olympic Rio de Janeiro lần thứ 31 tại Brazil (năm 2016)…; 2 huy chương vàng giải Grand Prix châu Á (2015); 1 huy chương bạc giải Điền kinh châu Á trong nhà (2022); giữ 2 kỷ lục SEA Games nội dung 400m; 400m rào nữ.
Với những thành tích xuất sắc, Nguyễn Thị Huyền vinh dự 5 lần được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Lao động hạng B vào các năm: 2015, 2017, 2019, 2022, 2023; nhiều lần được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Ủy ban Nhân dân tỉnh Nam Định tỉnh tặng Bằng khen.
Sau khi kết hôn với chồng là giảng viên Trường Đại học Thể dục thể thao Bắc Ninh, cô dự định sẽ tham dự Đại hội Thể thao châu Á (ASIAD) lần thứ 18 năm 2018 tại Indonesia rồi giải nghệ để tập trung chăm sóc gia đình nhỏ của mình. ASIAD là giải đấu lớn của châu lục mà bất kỳ vận động viên nào cũng muốn góp mặt để tham dự mà cô là vận động viên được kỳ vọng giành huy chương ở các nội dung sở trường.
Thế nhưng, Huyền đã phải giải nghệ sớm hơn dự kiến vì mang bầu con đầu lòng. Sau khi sinh con được 3 tháng, vì tình yêu với Điền kinh, cô đã quyết tâm trở lại đường chạy, tiếp tục tập luyện tại Trường Đại học Thể dục thể thao Bắc Ninh và dần lấy lại được phong độ.
Không thể nói hết những khó khăn, thách thức và cả hy sinh mà cô phải trải qua khi tạm xa con gái bé bỏng để trở lại đường chạy. Nghĩ đến cô con gái bé bỏng chịu nhiều thiệt thòi khi phải xa mẹ quá sớm, Nguyễn Thị Huyền đã cố gắng, nỗ lực gấp bội trong tập luyện, thi đấu cho mình và cho cả phần con.
Nguyễn Thị chia sẻ: "Thời điểm quay trở lại đường chạy năm 2019, người mới sinh xong rất nặng nề, tập hay bị đau, nhiều lúc chạy được vài chục mét lại nôn. Tôi nhớ mãi, có thời điểm tập mệt quá, nằm xuống sân, khóc như một đứa trẻ và thầm nghĩ liệu mình có thể tiếp tục chạy được nữa hay không. Thế nhưng, tôi cảm thấy mình là một người khá tích cực, rồi tự động viên bản thân cố lên, khi đã lựa chọn sự nghiệp rồi thì phải cố gắng hết mình. Bởi vậy, tôi càng cố gắng hơn để vượt qua khó khăn".
Màn tái xuất của Nguyễn Thị Huyền khiến nhiều người ngỡ ngàng. Chỉ hơn 1 năm trong khi là bà mẹ bỉm sữa, cô đã bảo vệ thành công 2 tấm huy chương vàng nội dung 400m và 400m vượt rào tại SEA Games 30 năm 2019. Huyền cho biết: Dù từng giành 3 huy chương vàng tại SEA Games 29 năm 2017, từng giành vé tham dự Thế vận hội nhưng 2 huy chương vàng tại SEA Games 30 là những tấm huy chương có ý nghĩa đặc biệt trong cuộc đời cô. Đó là thành quả của những giọt mồ hôi, nước mắt người phụ nữ sau sinh, gác lại công việc gia đình để trở lại đường đua, trở lại với đam mê Điền kinh.
Với những đóng góp và vinh quang mang về cho Thể thao Việt Nam, Nguyễn Thị Huyền được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định xét tuyển vào biên chế của ngành nhằm ghi nhận và giúp cô yên tâm tập luyện, tạo động lực rèn luyện và cống hiến. Cô cũng đã hoàn thành chương trình Đại học tại Trường Đại học Thể dục thể thao Bắc Ninh.
Ở tuổi 30 - độ tuổi mà nhiều vận động viên thể thao cùng trang lứa đều đã giải nghệ để làm công tác huấn luyện, đào tạo - nhưng Nguyễn Thị Huyền vẫn miệt mài thi đấu và giành được 3 huy chương vàng, 1 huy chương bạc tại SEA Games 32.
Khép lại SEA Games năm 2023 trên đất Campuchia với 13 huy chương vàng, Nguyễn Thị Huyền đã đi vào lịch sử khi trở thành "Vận động viên giành nhiều huy chương vàng Điền kinh nhất" trong lịch sử Đại hội Thể thao Đông Nam Á.
Điều đáng nói là ngay sau khi SEA Games 32 khép lại, Nguyễn Thị Huyền tiếp tục tham dự giải Điền kinh Đài Loan (Trung Quốc) mở rộng năm 2023 và xuất sắc giành huy chương vàng nội dung sở trường 400m rào nữ.
Để có thể đạt được thành tích này đó là ngoài sự cố gắng, nỗ lực vượt lên chính mình của Huyền còn có động lực to lớn từ sự quan tâm, động viên của người thân, bạn bè và thầy cô, đặc biệt là huấn luyện viên Đặng Thị Quỳnh Hương - người có công phát hiện, dìu dắt Huyền từ những ngày đầu chập chững nhập môn chạy cự ly ngắn. Bên cạnh đó phải kể đến các huấn luyện viên Vũ Ngọc Lợi, Phạm Văn Chinh - những người thầy trực tiếp huấn luyện, động viên tinh thần Huyền trong suốt quá trình tham gia thi đấu từ các giải đấu trong nước đến quốc tế. Và hơn cả là điểm tựa tinh thần từ người chồng và cô con gái nhỏ - hậu phương vững chắc luôn cổ vũ, dõi theo từng bước chạy của Huyền.
Với hành trình 15 năm tập luyện và thi đấu đỉnh cao, Nguyễn Thị Huyền có rất nhiều kỷ niệm. Cô chia sẻ: "Thành công có, thất bại có, nhưng có lẽ nhớ nhất vẫn là sự quay trở lại đường đua năm 2019 - thời điểm vừa sinh con được 3 tháng. Lúc này, tôi nghĩ bản thân chỉ cố gắng được ở nội dung tiếp sức thôi, bởi vì khi đó có nhiều vận động viên khác mạnh hơn tôi rất nhiều". Có những thời điểm, cô đã nghĩ không thể tiếp tục được nữa, bởi sau khi sinh con sức khỏe bị ảnh hưởng rất nhiều.
Nguyễn Thị Huyền cho rằng, những người thành công và những người thất bại chỉ hơn nhau ở ý chí. Với cô, để có được thành công như bây giờ không những là chuyện ý trí mà còn là sự khắt khe với bản thân. Do đó, Nguyễn Thị Huyền cũng mong muốn các vận động viên, các thế hệ trẻ tập trung thể hiện tốt nhất, tiếp tục gặt hái được những thành công trên con đường thể thao, mang vinh quang về cho Tổ quốc.
Bước sang tuổi 30, Nguyễn Thị Huyền cho rằng đây là độ tuổi khá lớn trong thể thao, đặc biệt là trong Điền kinh và nhất là nội dung 400m. Bởi đây là nội dung khó tập nhất ở trong sân, nó là cần cả sức mạnh, tốc độ và cả sức bền, nếu thiếu một trong các yếu tố thì không thể nào tốt được.
Và ngày 28/10 vừa qua, người hâm mộ được chứng kiến màn chia tay đầy xúc động của "nữ hoàng" Điền kinh Việt Nam - Nguyễn Thị Huyền. Sau khi giành huy chương vàng ở nội dung sở trường 400m rào, cũng là nội dung thi đấu cuối cùng của mình ở giải vô địch Điền kinh quốc gia 2023, Nguyễn Thị Huyền đã quyết định giã từ sự nghiệp thi đấu vẻ vang của mình.
Nguyễn Thị Huyền tâm sự: "Bây giờ khi chuyển sang công tác huấn luyện, tôi sẽ có thêm thời gian chăm lo, bù đắp cho gia đình. Tôi cũng mong muốn sẽ truyền đạt cho các học trò kinh nghiệm mà mình đúc rút được trong 15 năm thi đấu đỉnh cao".
