Tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Điện ảnh
Tại phiên họp toàn thể trực tuyến, đa số ý kiến đại biểu tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Điện ảnh nhằm thể chế hóa chủ trương, Nghị quyết của Đảng; cụ thể hóa Hiến pháp 2013; khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật Điện ảnh hiện hành, phù hợp với tình hình thực tiễn, thúc đẩy phát triển ngành điện ảnh. Đồng thời nhất trí và đánh giá cao Tờ trình của Chính phủ cũng như Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cũng như đánh giá cao dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi).
Toàn cảnh Quốc hội thảo luận trực tuyến về dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi)
Liên quan đến chính sách của Nhà nước về phát triển điện ảnh, Dự thảo xây dựng 3 chính sách là: Đầu tư của Nhà nước cho các hoạt động của điện ảnh; hỗ trợ các hoạt động điện ảnh và ưu đãi thuế, tín dụng, đất đai đối với các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động điện ảnh. Về phát triển điện ảnh, đại biểu Tô Văn Tám-Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Kon Tum đề nghị cần tập trung vào các vấn đề trọng tâm, trọng điểm, bao trùm cả phát triển điện ảnh và công nghiệp điện ảnh. Trong điều kiện ngân sách còn hạn hẹp, cần quan tâm chính sách xã hội hóa trong hoạt động điện ảnh để các thành phần kinh tế, các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư tích cực của hoạt động điện ảnh.
Đại biểu Tô Văn Tám cũng đề nghị cần có quy định cụ thể về chính sách khuyến khích, cơ chế để tổ chức, cá nhân tham gia, trách nhiệm, quyền lợi khi tham gia để chính sách này dễ thực hiện khi đi vào thực tiễn cuộc sống.
Về những nội dung và hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động điện ảnh, đại biểu Tô Văn Tám cho rằng, các điều cấm là cần thiết nhưng cần làm rõ thêm 2 vấn đề:
Thứ nhất, trong các hành vi đã quy định, có hành vi còn mang tính định tính, chưa lượng hóa được cụ thể thì sẽ khó xử lý, ví dụ như hành vi xúc phạm nhân phẩm con người, xúc phạm uy tín, danh dự nhân phẩm, cá nhân, những hành vi này ở mức nào mới được xử lý?
Thứ hai, nếu có phim mà nội dung không vi phạm quy định trên nhưng cổ súy cho lối sống ích kỷ, buông thả, thực dụng, vô cảm, vô trách nhiệm với lịch sử, với xã hội thì sẽ như thế nào? Đại biểu đề nghị cần bổ sung vào điều cấm những bộ phim thể hiện nội dung này.
Tập trung ưu tiên nguồn lực đầu tư cho điện ảnh
Đại biểu Đinh Thị Phương Lan - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi, đề nghị phải tập trung ưu tiên nguồn lực đầu tư và những nội dung cần vai trò dẫn dắt của Nhà nước đối với lĩnh vực điện ảnh như thực hiện nhiệm vụ chính trị, định hướng giá trị, định hướng công nghệ, kiểm định chất lượng nhưng đảm bảo tạo cơ chế thuận lợi để phát triên công nghiệp điện ảnh, phù hợp với quy luật thị trường.
Đại biểu Định Thị Phương Lan đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục đánh giá tác động của các quy định tại khoản 1, Điều 5, khả năng đáp ứng nguồn lực của ngân sách Nhà nước. Nhà nước đóng vai trò chủ đạo hay chỉ định hướng giá trị công nghệ, phát triển hạ tầng kỹ thuật cơ bản của phát triển điện ảnh.
Về phổ biến phim trên không gian mạng
Tại phiên thảo luận, một trong những nội dung được nhiều đại biểu thảo luận đó là vấn đề phổ biến phim trên không gian mạng (Điều 22). Đại biểu Đinh Thị Phương Lan cho rằng, trong bối cảnh thế giới đối diện với những chuyển biến khó lường của thiên tai và dịch bệnh, các hệ giá trị cũng thay đổi, do đó đại biểu đồng tình với quan điểm hoàn thiện các tiêu chí làm công cụ quản lý, định hướng gắn với hậu kiểm, ứng dụng công nghệ trong kiểm định minh bạch, xã hội cùng tham gia kiểm định thường xuyên, liên tục cho phù hợp với yêu cầu của thực tiễn.
Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định, cũng đồng tình ưu tiên hậu kiểm đối với việc phổ biến phim trên không gian mạng khi số lượng phim quá nhiều. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh băn khoăn là làm sao kiểm soát trẻ em xem phim trên không gian mạng phù hợp với độ tuổi của mình. Quyền lợi đi liền với trách nhiệm, theo đại biểu, nếu tổ chức phổ biến phim trên không gian mạng có thiết lập hệ thống kiểm soát trẻ em, để người lớn quản lý trẻ em được quyền xem phim nào phù hợp với lứa tuổi thì được áp dụng ưu tiên hậu kiểm. Tổ chức nào chưa có hệ thống kiểm soát trẻ em thì có thể ưu tiên hậu kiểm và giao cho Chính phủ quy định chi tiết.
Nhìn chung, các ý kiến đề nghị cần nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí phân loại phim chi tiết, minh bạch để các cơ sở sản xuất, phát hành, phổ biến phim có căn cứ tự kiểm duyệt và phân loại phim; Quy định trách nhiệm của đơn vị phát hành, phổ biến phim trong việc cung cấp công cụ đo lường, kiểm duyệt tự động; hiển thị cảnh báo cho người xem, gỡ bỏ nội dung vi phạm khi có yêu cầu, cung cấp công cụ để người xem phản ánh nội dung vi phạm; Quy định cụ thể các hành vi vi phạm để có căn cứ xử lý; Tăng cường năng lực quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin, kiểm tra, giám sát; Nghiên cứu cơ chế huy động các tổ chức xã hội tham gia hỗ trợ cơ quan quản lý nhà nước thẩm định, kiểm soát phổ biến phim.
Đảm bảo tính công khai, minh bạch, công bằng cho mọi nhà sản xuất
Nhiều đại biểu cũng tập trung cho ý kiến về sản xuất phim sử dụng ngân sách Nhà nước. Đa số ý kiến lựa chọn phương án 2 (giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng hoặc đấu thầu), đề xuất giữ nguyên quy định của Luật hiện hành.
Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam, lựa chọn phương án 2 và cho rằng, sản xuất phim phải chịu sự điều chỉnh của Luật Đấu thầu và phải đảm bảo tính công khai, minh bạch, công bằng cho mọi nhà sản xuất, mọi đối tượng. Đại biểu đề nghị cần xem xét nếu thủ tục đấu thầu hiện nay chưa phù hợp với các quy trình, công đoạn sản xuất phim thì phải điều chỉnh để đơn giản hơn về thủ tục hành chính, phù hợp với thực tế. Đối với những sản phẩm phim mang tính đặc thù cao như dòng phim phục vụ mang mục đích chính trị, quốc phòng, an ninh thì phải thực hiện theo hình thức Nhà nước đặt hàng chứ không nên tổ chức đấu thầu rộng rãi.
Liên quan đến nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương, cho biết, đề tài sản xuất phim sử dụng ngân sách Nhà nước quy định: Nhà nước đầu tư sản xuất phim thực hiện theo kế hoạch, nhiệm vụ chính trị của Nhà nước về đề tài lịch sử, lãnh tụ, danh nhân, anh hùng dân tộc, chiến tranh cách mạng, thiếu nhi, miền núi, biên giới, hải đảo, đồng bào dân tộc thiểu số và các vấn đề của cuộc sống đương đại. Với phạm vi đề tài quá rộng thì sẽ không xác định được đề tài trọng tâm và thứ tự ưu tiên trong khâu lựa chọn sản xuất. Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị phải xác định tinh gọn, đúng trọng tâm, trọng điểm những đề tài được Nhà nước ưu tiên đầu tư kinh phí từ ngân sách.
Về phương thức sản xuất phim bằng ngân sách Nhà nước, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị không nên sử dụng phương thức đấu thầu trong trường hợp này với 2 lí do. Vì quy định này đã được quy định trong Luật Điện ảnh 2006 về phương án đấu thầu nhưng qua 14 năm triển khai thì chúng ta vẫn chưa thực hiện được và gặp nhiều vướng mắc. Đại biểu đề nghị không nên tiếp tục quy định nội dung này trong dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi). Đại biểu cũng nhận thấy, phương án 2 quy định hình thức giao nhiệm vụ đặt hàng, đấu thầu với các phim có nội dung khác thì không đúng, không thống nhất với nhau giữa khoản 1 Điều 5 và khoản 2 Điều 15. Vì khoản 1 Điều 5 quy định Nhà nước chỉ đầu tư sản xuất phim thực hiện theo kế hoạch, phục vụ nhiệm vụ chính trị chứ không đầu tư cho các phim có nội dung khác.
Về Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh
Nhiều ý kiến đại biểu cũng băn khoăn về Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh. Các đại biểu cho rằng, Luật Điện ảnh 2006 đã có quy định về Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh. Theo đó, Quỹ được thành lập để sử dụng cho các hoạt động: thưởng cho phim có giá trị tư tưởng, nghệ thuật cao; hỗ trợ sản xuất phim thể nghiệm nghệ thuật, phim đầu tay được tuyển chọn để đưa vào sản xuất; hỗ trợ cho các hoạt động khác để phát triển điện ảnh. Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh bao gồm: nguồn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, tài trợ của tổ chức, cá nhân trong nước, tổ chức, cá nhân nước ngoài. Chính phủ quy định cụ thể việc thành lập và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh...
Tuy nhiên, các đại biểu cũng chỉ rõ những hạn chế, vướng mắc của Quỹ này. Trên thực tế cho đến nay, Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh chưa được triển khai. Cơ chế hiện hành chưa quy định về mô hình, cũng như nguồn thu ổn định lâu dài để Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh tồn tại, phát triển và hoạt động hiệu quả.
Cần tầm nhìn dài hạn để phát triển điện ảnh nước nhà
Tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã có phát biểu báo cáo, tiếp thu, giải trình một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, điện ảnh Việt Nam trong mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau đã hoàn thiện được trách nhiệm, sứ mệnh cao cả của mình. Ngày nay trong bối cảnh hội nhập quốc tế rất sâu rộng, điện ảnh nước nhà cũng phải vươn lên để thực hiện trách nhiệm của mình.
Theo Bộ trưởng, quá trình chuẩn bị, cơ quan soạn thảo đã cố gắng nghiên cứu, tham khảo và tiếp thu có chọn lọc các vấn đề đưa vào dự thảo Luật. Tuy nhiên đây là một vấn đề khó, quá trình thảo luận, các ý kiến phát biểu rất sâu sắc, trách nhiệm, trên tinh thần xây dựng, có những vấn đề chung, có những vấn đề cụ thể xuất phát từ thực tiễn trong nước và kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới. Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục tiếp thu các ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV.
Kết luận phiên thảo luận, trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra hoàn thiện hồ sơ theo quy định tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khoá XV với yêu cầu, việc sửa đổi Luật Điện ảnh phải tạo ra hàng lang pháp lý và chính sách đột phá, có tầm nhìn dài hạn để tạo ra sự phát triển cho điện ảnh Việt Nam, vừa là một ngành văn hóa, vừa là một ngành kinh tế hội nhập quốc tế.
PT (t/h)
