Billiards và định kiến kéo dài nhiều năm
Không khó để nhận thấy rằng, trong nhiều năm qua, Billiards thường bị gắn liền với hình ảnh của những quán tối, không gian khói thuốc và những hệ lụy xã hội. Điều đó khiến bộ môn thể thao này dù có mặt từ lâu tại Việt Nam nhưng vẫn không được đánh giá cao về mặt hình ảnh, thậm chí còn bị loại ra khỏi lựa chọn của nhiều bậc phụ huynh khi khuyến khích con em tham gia thể thao.
Điều này khiến Billiards gặp khó khăn trong việc tiếp cận cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ và hạn chế nguồn lực phát triển ở cấp độ thể thao thành tích cao. Tình trạng ấy có thể thấy rõ khi nhìn vào hệ thống đào tạo vận động viên chuyên nghiệp: nhiều cơ thủ Việt Nam không xuất thân từ các Trung tâm Huấn luyện Thể thao, mà tự rèn luyện, tìm kiếm cơ hội tại các câu lạc bộ tư nhân. Sự thiếu vắng cơ chế đào tạo bài bản và công nhận chính thức từng khiến Billiards gần như bị loại khỏi các chính sách phát triển thể thao trọng điểm.
Đằng sau định kiến là sự im lặng của truyền thông
Trong khi những môn thể thao khác như: Bóng đá, Bóng rổ hay Cầu lông đều có hệ sinh thái truyền thông năng động, Billiards lại gần như đứng ngoài dòng chảy. Ít có nội dung hấp dẫn về môn này xuất hiện trên các nền tảng mạng xã hội, truyền hình hay báo chí chính thống. Một bộ phận người chơi cảm thấy không được truyền cảm hứng để theo đuổi lâu dài, trong khi người ngoài cuộc thì không có cơ hội tiếp cận với khía cạnh tích cực của bộ môn.
Sự so sánh cần thiết để thay đổi cách nhìn
Billiards không phải bộ môn duy nhất từng bị hiểu lầm. Esports - từng bị xem là trò chơi gây nghiện - nay đã trở thành môn thi đấu chính thức tại SEA Games, ASIAD và có mặt trong chiến lược thể thao số của nhiều quốc gia. Hip hop - từng bị cho là "văn hóa nổi loạn" - đã được công nhận tại Thế vận hội Paris 2024 với bộ môn breaking (nhảy b-boy).
Cả 2 môn thể thao này đều vượt qua rào cản định kiến bằng chính thực lực, cộng đồng và chiến lược truyền thông khôn ngoan. Billiards, với nền tảng thành tích đã có, hoàn toàn có thể đi con đường tương tự - nếu có đủ sự đồng hành từ truyền thông, cơ quan quản lý và chính người dân.
Thành tích quốc tế chứng minh đẳng cấp Billiards Việt
Trong bối cảnh hình ảnh xã hội còn nhiều trở ngại, Billiards Việt Nam lại liên tục khẳng định vị thế trên đấu trường quốc tế. Tính đến năm 2024, các cơ thủ Việt Nam đã giành được hơn 40 huy chương tại các kỳ SEA Games từ năm 2003 đến nay, trong đó có 20 huy chương vàng.
Đặc biệt, cơ thủ Trần Quyết Chiến từng giành vô địch World Cup 3 băng năm 2018 - lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam. Năm 2023, cơ thủ Bao Phương Vinh và Ngô Đình Nại đã tạo nên kỳ tích khi giành ngôi vô địch và á quân tại World Cup 3 băng TP.HCM, đưa Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên có 2 cơ thủ vào chung kết giải đấu danh giá này.
Riêng ở nội dung Carom 3 băng, Việt Nam đã có tới 4 nhà vô địch thế giới, bao gồm: Trần Thanh Lực, Trần Quyết Chiến, Bao Phương Vinh và Trần Đức Minh.
Giải Hanoi Open Pool Championship 2023, lần đầu tiên tổ chức tại Việt Nam, đã quy tụ hơn 128 cơ thủ quốc tế, thuộc hệ thống World Nineball Tour, mang lại hình ảnh chuyên nghiệp, quy mô và truyền thông hiện đại cho bộ môn - điều trước đây gần như chưa từng có. Trong những năm gần đây, nhiều giải đấu quy mô đã được tổ chức trong nước, thu hút sự tham gia của các cơ thủ hàng đầu và người hâm mộ trên cả nước. Một số giải có chất lượng tổ chức chuyên nghiệp, được đầu tư bài bản về truyền thông và không gian thi đấu, cho thấy nỗ lực của cộng đồng trong việc nâng tầm vị thế của Billiards tại Việt Nam.
Thành tích là nền tảng, nhưng nếu không được truyền thông hóa một cách hợp lý, giá trị sẽ khó lan tỏa tới công chúng.
Chuyển mình từ không gian đến góc nhìn xã hội
Song song với thành tích thi đấu, những thay đổi rõ rệt trong cách tổ chức và môi trường chơi Billiards tại Việt Nam cũng đang dần định hình một hình ảnh mới: chuyên nghiệp, lành mạnh và hấp dẫn giới trẻ.
Nhiều câu lạc bộ Billiards hiện đại, sạch sẽ, có huấn luyện viên hướng dẫn bài bản đã xuất hiện ở khắp các tỉnh thành. Tại đó, học sinh, sinh viên, người đi làm được trải nghiệm môn thể thao này như một cách rèn luyện tư duy, nâng cao khả năng tập trung và chiến thuật cá nhân.
Đáng chú ý, một số trường đại học bắt đầu đưa billiards vào hoạt động ngoại khóa và phong trào thể thao sinh viên. Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TP.HCM hay Học viện Ngoại giao là những ví dụ tiêu biểu khi tổ chức giải đấu Billiards quy mô dành cho sinh viên. Hay như Trường Đại học FPT, một nhóm sinh viên ngành Truyền thông đa phương tiện đã triển khai chiến dịch “Nâng tầm Billiards Việt” với mong muốn thay đổi góc nhìn xã hội về Billiards thông qua truyền thông giáo dục. Đây là một tín hiệu tích cực. Bộ môn Billiards đang có những chuyển biến rõ rệt từ chính cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Cần những cú hích chính sách và cộng đồng
Để Billiards thực sự được nhìn nhận đúng như một môn thể thao đỉnh cao, cần có hệ thống đào tạo vận động viên chuyên nghiệp, nhiều hơn các giải đấu phong trào không khói thuốc và chính sách truyền thông đồng hành từ cấp quản lý.
Cũng như cách chúng ta từng nâng tầm Esports hay Breaking Dance, đã đến lúc Billiards cần được nhìn bằng ánh mắt công bằng hơn, để bộ môn này không chỉ rực rỡ trên đấu trường quốc tế, mà còn được trân trọng ngay tại quê nhà.
Hướng tới phát triển bền vững
Thay đổi góc nhìn xã hội không phải là câu chuyện ngày một ngày hai. Tuy nhiên, với nền tảng là những thành tích thi đấu ấn tượng, cùng với sự chuyển mình về tổ chức và truyền thông, Billiards Việt Nam đang đi đúng hướng.
Trong Chiến lược phát triển thể thao thành tích cao đến năm 2030, việc thúc đẩy các môn thể thao trí tuệ - trong đó có Billiards - là một mục tiêu cần được ưu tiên. Khi góc nhìn cộng đồng thay đổi, Billiards không chỉ là môn thể thao của những người yêu kỹ thuật và bản lĩnh, mà còn là biểu tượng mới cho tinh thần thể thao hiện đại, văn minh và hội nhập.
