Kể từ khi chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp ở mùa giải 2000-2001, V.League đã trải qua nhiều biến động, thậm chí lâm vào khủng hoảng như trước mùa giải 2012 khi các câu lạc bộ đồng loạt xin rút lui do bức xúc về công tác trọng tài. Sự việc được dàn xếp, nhưng V.League 2013 chỉ còn thi đấu với 12 đội sau khi hàng loạt các câu lạc bộ bị giải thể hoặc được chuyển giao. Năm 2014, V.League lại được “quy hoạch” với 14 đội tham dự, nhưng do câu lạc bộ Kiên Giang xin rút lui vì không đủ kinh phí nên chỉ còn là 13 đội. Tới mùa giải 2021, đến lượt câu lạc bộ Quảng Ninh tuyên bố tự giải thể với lý do nợ nần.
Chuyện xét đặc cách cho các đội bóng lên hạng cũng đã có tiền lệ ở V.League, dù thực tế chạy theo số lượng có thể làm ảnh hưởng tới chất lượng giải đấu, trái với quy định của FIFA về tính toàn vẹn của thể thao và các nguyên tắc của việc lên - xuống hạng. Sau khi câu lạc bộ Quảng Nam bị giải thể, VPF đã đề xuất phương án, điều chỉnh bổ sung và thay thế đội bóng tham dự các giải bóng đá chuyên nghiệp quốc gia mùa giải 2025-2026. Theo đó, câu lạc bộ Bình Phước, hiện đã đổi tên thành Đồng Nai, xếp thứ nhì giải hạng Nhất Quốc gia 2024-2025 sẽ được đặc cách lên thi đấu ở V.League 2025-2026 để thay thế câu lạc bộ Quảng Nam.
Trong trường hợp Đồng Nai không đáp ứng được các điều kiện cấp phép hoặc từ chối lên thi đấu ở V.League, đội xếp hạng 3 tại giải hạng Nhất là PVF-CAND sẽ được đặc cách. Ngay cả Bình Định, đội bóng vừa nhận vé xuống hạng cũng có “cửa” nếu VPF quyết chạy theo số lượng để lấy đủ 14 đội thi đấu tại V.League. Hệ lụy của việc xét đặc cách sẽ kéo theo hiệu ứng domino khi giải hạng Nhất 2025-2026 cũng đang đứng trước nguy cơ “vỡ quy hoạch” sau khi một số đội bóng bị giải thể, sáp nhập hoặc không tìm kiếm được nhà tài trợ.
Đặc cách cho các đội hạng Nhất lên thi đấu ở V.League thì sẽ có các đội hạng Nhì bỗng dưng được thăng hạng, lên thay thế ở Giải hạng Nhất. Theo đó, hai đội Trẻ PVF-CAND và Lâm Đồng đang được nhắm tới để "lấp chỗ trống" ở giải hạng Nhất 2025-2026. Tất nhiên, đấy mới chỉ là đề xuất với các phương án “chữa cháy”, quyền quyết định cuối cùng thuộc về Ban chấp hành VFF. Trong bối cảnh mùa giải mới đã cận kề, việc đặc cách theo kiểu “đốt cháy giai đoạn” chắc chắn sẽ dẫn đến dự bị động cho các câu lạc bộ chuyển từ hạng dưới lên thi đấu ở hạng trên khi phải đáp ứng hàng loạt các điều kiện để được cấp phép.
Tính toàn vẹn của thể thao - các nguyên tắc của việc lên hạng, xuống hạng
Theo điều 2 Điều lệ FIFA qui định: FIFA có trách nhiệm ngăn chặn tất cả các phương pháp hoặc thủ đoạn có thể làm tổn hại đến tính toàn vẹn của các trận đấu hoặc giải đấu hoặc làm tổn hại đến môn bóng đá.
Một hệ quả tất yếu của mục tiêu này là nguyên tắc: quyền tham gia giải vô địch quốc gia trước hết phải phụ thuộc vào thành tích thi đấu. Quyền này còn phụ thuộc vào việc thoả mãn tiêu chuẩn cụ thể về tài chính, một phần trong thủ tục cho phép câu lạc bộ tham gia giải.
Gần đây có một số trường hợp vi phạm tiêu chuẩn tham dự một giải đấu cụ thể và/hoặc việc đơn giản hoá thủ tục và rút ngắn thời gian cấp giấy phép trong khuôn khổ luật định. Theo những điều khoản trong Điều lệ FIFA đã được đề cập đến ở trên, thực tế này tác động xấu đến tính toàn vẹn của các giải đấu và phải bị đấu tranh ngăn chặn. Trong phiên họp vừa qua của Ban chấp hành FIFA, các quyết định sau đây đã được thông qua:
1. Tư cách tham gia thi đấu của một câu lạc bộ tại một giải vô địch trong nước sẽ phụ thuộc chủ yếu vào thành tích thi đấu. Câu lạc bộ sẽ đủ điều kiện thi đấu tại giải vô địch quốc gia trong nước nếu đang thi đấu tại hạng đó hoặc được lên hạng hay từ 1 hạng khác xuống hạng đó vào cuối mùa bóng.
2. Ngoài điều kiện về thành tích thi đấu, việc tham gia giải đấu của câu lạc bộ còn phụ thuộc vào các yếu tố khác trong thủ tục cho phép, trọng tâm là về cơ sở hạ tầng, quản trị, tính hợp pháp và tài chính. Các quyết định cho phép có thể được xem xét lại bởi cơ quan giải quyết khiếu nại của liên đoàn.
3. Việc thay đổi hình thức pháp lý và cấu trúc của câu lạc bộ để thoả mãn các tiêu chuẩn về thành tích thi đấu hoặc để nhận được sự cho phép tham gia giải vô địch quốc gia và làm phương hại đến tính toàn vẹn của giải sẽ bị cấm. Ví dụ: thay đổi trụ sở chính, thay đổi tên hoặc chuyển đổi cổ phần giữa các đội bóng khác nhau. Các quyết định cấm có thể được xem xét bởi cơ quan giải quyết khiếu nại của liên đoàn.
4. Các liên đoàn thành viên có trách nhiệm trong việc quyết định các vấn đề ở cấp quốc gia. Các liên đoàn châu lục có trách nhiệm quyết định các vấn đề liên quan đến hơn 1 liên đoàn thành viên nằm trong vùng lãnh thổ của mình. FIFA có trách nhiệm quyết định các vấn đề quốc tế liên quan đến từ 2 liên đoàn châu lục trở lên.
Ban chấp hành FIFA quyết định các nội dung trên có hiệu lực ngay lập tức. Vì vậy, FIFA yêu cầu các liên đoàn thành viên và các cơ quan tổ chức giải chuyên nghiệp có ngay những biện pháp phối hợp nhằm ngăn chặn kịp thời các thủ đoạn được phát hiện.
Nhằm cung cấp cho các liên đoàn thành viên tài liệu về những biện pháp mới bắt buộc này, trong kì họp tới của FIFA, Ban chấp hành FIFA sẽ đệ trình 1 bản đề xuất về việc đưa những điều khoản này vào Điều lệ của FIFA.
Nguồn https://vff.org.vn/luat-van-ban/tinh-toan-ven-cua-the-thao-cac-nguyen-tac-cua-viec-len-hang-xuong-hang/
