Các đại biểu tham quan, nghe thuyết minh tại triển lãm.
Phát biểu khai mạc Triển lãm, ông Võ Trọng Nam - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, cụ đồ Nguyễn Đình Chiểu là người thầy thuốc mẫu mực, đức độ. Với ông, “y dân” cũng là “y quốc”, có nghĩa vừa chữa bệnh cứu người đồng thời thay đổi đời sống của dân, vận mệnh của đất nước. Triết lý đó được thể hiện trong tác phẩm “Ngư Tiều Y thuật vấn đáp”, cũng là một minh chứng nói lên tâm sự của mình đối với nghề y, thổ lộ tình yêu quê hương, đất nước.
Cuộc đời, sự nghiệp thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu luôn gắn liền với vận mệnh của đất nước và nhân dân trong giai đoạn lịch sử bi tráng của dân tộc. Những năm đầu chống Pháp cùng các cuộc khởi nghĩa của người dân yêu nước, với quan niệm sáng tác “Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm; Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà”, Nguyễn Đình Chiểu là ngọn cờ đầu của dòng văn học yêu nước Việt Nam thời cận đại.
Từ khi ra đời, các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu đã góp phần làm nên diện mạo riêng của thơ ca miền Nam giai đoạn nửa cuối thế kỷ XIX. Bên cạnh những bài văn tế đậm chất bi tráng như Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, những bài thơ Đường luật sâu lắng, truyện thơ của ông, tiêu biểu là Lục Vân Tiên, Dương Từ - Hà Mậu đã đi vào tâm thức của người dân Nam Bộ.
Mỗi người dân nơi đây đều tìm thấy sự đồng điệu giữa mình và thế giới nhân vật trong văn thơ Đồ Chiểu từ vẻ đẹp tâm hồn thuần hậu, thủy chung đến cách nói mộc mạc. Như một lẽ tự nhiên, “lối văn” ấy đã thấm sâu vào đời sống nhân dân qua nhiều hình thức biểu hiện văn hóa đó đến nay, không những ở Việt Nam mà còn trên thế giới tìm hiểu, ngưỡng mộ.
Hơn 20 năm cuối đời, ông lui về ẩn dật sống dạy học, làm thuốc chữa bệnh cho dân và sáng tác văn thơ, truyền dạy nghề y tại làng An Đức thuộc huyện Ba Tri - tỉnh Bến Tre. Khi ông mất, nhân dân tại đây làm lễ trang trọng, an táng vào năm 1888. Tài năng, tiết tháo của Nguyễn Đình Chiểu đã làm nên sự nghiệp vẻ vang, lưu danh muôn thuở.
Với những cống hiến trên, trong khuôn khổ kỳ họp Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) lần thứ 41 diễn ra tại thủ đô Paris, Pháp, từ ngày 9 đến 24/11/2021, tổ chức này đã thông qua Nghị quyết vinh danh nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu là Danh nhân Văn hóa và tham gia kỷ niệm 200 năm Ngày sinh Nguyễn Đình Chiểu vào năm 2022.
Với 95 hình ảnh và tư liệu, triển lãm trưng bày những hình ảnh về quê hương, gia đình, cuộc đời của Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu - Người thầy giáo đặc biệt, người thầy thuốc hết lòng vì người bệnh, nhà thơ lớn tiêu biểu cho dòng văn học yêu nước nửa cuối thế kỷ XIX cùng một số tác phẩm như "Lục Vân Tiên", "Dương Từ - Hà Mậu", "Ngư Tiều Y thuật vấn đáp", "Thơ văn yêu nước","Chạy giặc", "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc", "Từ biệt cố nhân"…
Đồng thời, Triển lãm cũng giới thiệu các tác phẩm văn học - nghệ thuật sáng tác trên nền các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu như "Nói thơ Vân Tiên", đờn ca tài tử, sân khấu cải lương vở tuồng “Lục Vân Tiên - Kiều Nguyệt Nga”, vở nhạc kịch Tiên Nga, phim điện ảnh Truyện thơ Nôm Lục Vân Tiên; các công trình nghiên cứu về Nguyễn Đình Chiểu và hoạt động kỷ niệm ngày sinh Nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu; các ngôi trường, đường phố… gắn liền với tên ông.
Triển lãm diễn ra đến hết ngày 17/6/2022.
