- Phóng viên: Thưa ông, nhìn lại quá trình thi đấu của đoàn Thể thao Việt Nam tại ASIAD 19, điều gì làm ông hài lòng và còn tiếc nuối?
+ Ông Đặng Hà Việt: Trước khi lên đường, lãnh đạo Đảng, Nhà nước, lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã giao nhiệm vụ mỗi thành viên của đoàn là 1 Đại sứ Văn hóa. Trong quá trình tham gia Á vận hội, đoàn Thể thao Việt Nam đã thể hiện tốt vai trò là Đại sứ Văn hóa trong lối sống, sinh hoạt, giao lưu và làm việc chuyên nghiệp.
Đoàn Thể thao Việt Nam tham dự ASIAD 19 với 337 vận động viên, tranh tài ở 31/40 môn và mục tiêu đặt ra giành từ 2-5 huy chương vàng. Kết thúc Đại hội, chúng ta đã giành được 3 huy chương vàng, 5 huy chương bạc, 19 huy chương đồng và hoàn thành chỉ tiêu đặt ra từ 2-5 huy chương vàng.
Tại Đại hội lần này, điều chúng tôi hài lòng là các vận động viên đã nỗ lực thi đấu hết mình vì màu cờ sắc áo của Tổ quốc trong đó có những môn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ như các đội tuyển: Bắn súng, Cầu mây (mỗi đội đoạt 1 huy chương vàng, 1 huy chương bạc, 1 huy chương đồng); đội tuyển Karatedo đoạt 1 huy chương vàng, 1 huy chương bạc, 2 huy chương đồng. Nhiều môn thể thao tuy không đạt được huy chương vàng như Thể dục, Bắn cung, Bóng chuyền... nhưng đã thể hiện sự tiến bộ vượt bậc của các vận động viên trẻ.
Ngoài sự xuất sắc của các môn thể thao nói trên, còn có một số thành tích khác tuy chưa đạt kết quả như mong muốn nhưng cũng đáng để khích lệ như: thành tích 7 phút 51 giây 44 của vận động viên Nguyễn Huy Hoàng (nội dung bơi 800m tự do), đã tốt hơn 2,88 giây so với lần Huy Hoàng giành huy chương đồng ở ASIAD 18. Hay như ở nội dung 4x400m tiếp sức của môn Điền kinh, dù chỉ về đích ở vị trí thứ tư nhưng thành tích 3 phút 31 giây 61 đã vượt qua mức 3 phút 32,36 ở giải vô địch châu Á 2023. Đặc biệt, đội tuyển Bóng chuyền nữ Việt Nam đạt vị trí tốt nhất tại các kỳ Á vận hội. Dù thua Thái Lan với tỷ số 0-3 ở trận tranh huy chương đồng, đứng hạng tư chung cuộc nhưng thầy trò huấn luyện viên Nguyễn Tuấn Kiệt đã có những chiến thắng làm nức lòng người hâm mộ trước các đối thủ Hàn Quốc, Triều Tiên.
ASIAD 19 đã kết thúc nhưng chắc chắn sẽ để lại nhiều tiếc nuối. Một ví dụ điển hình cho sự tiếc nuối này là vận động viên Nguyễn Thị Thật. Ngay trước thềm Đại hội, tay đua quê An Giang đã bị chấn thương và mới chỉ tập luyện trở lại được 1 tháng nhưng cô đã thi đấu đầy quyết tâm để mong đoạt huy chương vàng cho Thể thao Việt Nam. Tình thế đoàn đua lúc về đích chia thành 2 tốp, Nguyễn Thị Thật bị kẹt trong tốp sau nên cua-rơ này đã quyết định mạo hiểm rút sớm từ khoảng cách 300m (thông thường sẽ dưới 200m) để cạnh tranh huy chương vàng và chỉ thua vận động viên giành huy chương vàng đúng 1 thân xe.
Ở môn Boxing, chúng ta đặt rất nhiều kỳ vọng vào võ sĩ Nguyễn Thị Tâm, Hà Thị Linh...; Môn Karate chúng ta kỳ vọng vào võ sĩ Hoàng Thị Mỹ Tâm, Đỗ Thanh Nhân, Nguyễn Thị Ngoan... Nhưng vận động viên Tâm bị chấn thương từ SEA Games 32 còn các vận động viên khác phần vì gặp chủ nhà, phần vì nhân tố bất ngờ từ Triều Tiên và đặc biệt tâm lý thi đấu căng thẳng nên các vận động viên đã thi đấu không phát huy được năng lực bản thân mình.
Môn Bắn súng, dù Phạm Quang Huy xuất sắc đoạt huy chương vàng nhưng chúng tôi cũng rất tiếc khi Phan Công Minh, Hà Minh Thành, Trịnh Thu Vinh, trước Đại hội, tập luyện và thi đấu rất ổn định nhưng vào chung kết, vận động viên phải trải qua và bị loại dần sau 12 loạt bắn. Điều này đòi hỏi tâm lý vận động viên phải thật sự ổn định và vững vàng mới có thể thành công được. Cự ly 1.500m của "kình ngư" Huy Hoàng cũng là kỳ vọng đạt huy chương và chuẩn A Olympic, trong tập luyện, Huy Hoàng đã từng đạt thành tích dưới 15 phút, tuy nhiên, vì quá quyết tâm đổi màu huy chương ASIAD nên em không giữ được nhịp độ bơi và tối ưu hóa hiệu quả khi quay vòng nên thành tích không đạt được như mong đợi.
- Rõ ràng tại Đại hội lần này, vận động viên của chúng ta bất lợi vì thấp hơn về thể hình, thể lực. Vậy theo ông, chúng ta phải làm gì để giải bài toán này?
+ Hiện chúng ta đã có Đề án Tổng thể nâng cao thể lực, tầm vóc người Việt Nam. Đề án này được thực hiện không chỉ góp phần vào mục tiêu "dân cường nước thịnh", như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh mà còn giúp cho thể thao thành tích cao của Việt Nam có được thành tích tốt hơn. Tuy nhiên, việc triển khai đề án hiện chưa được như mong muốn, chúng ta chưa có được sự phối hợp nhịp nhàng từ tất cả các nguồn lực, từ y tế, giáo dục tới thể thao… nên chưa thể thực hiện được mục tiêu. Vì thế, công tác tuyển chọn vận động viên, tuyển chọn nhân tài cho Thể thao nước nhà còn nhiều khó khăn.
Ví dụ nhìn thấy ngay tại ASIAD lần này là bóng đá nữ. Các cô gái của Việt Nam đang đứng trước nguy cơ đội tuyển Philippines sẽ là thế lực của bóng đá nữ khu vực Đông Nam Á, nhất là với xu hướng nhập tịch như hiện nay, các nữ cầu thủ Philippines có lợi thế về chiều cao và thể lực để hướng tới mục tiêu cao hơn là Olympic. Môn Rowing, chúng ta rất mạnh ở nội dung thuyền nhẹ, là môn mang về huy chương vàng của kỳ Đại hội trước và được tiếp tục đầu tư. Chính vì vậy, chủ nhà đã không đưa các nội dung thuyền nhẹ vào thi đấu tại ASIAD 19, các vận động viên thuyền nhẹ phải chuyển đổi thuyền nặng tập luyện từ đầu năm 2023. Các vận động viên của chúng ta đều thấp, bé, nhẹ cân, trong khi đó vận động viên nữ thấp nhất của Trung Quốc cao tới 1m8. Đối với các nước Đông Nam Á trong đó có Việt Nam, để tuyển chọn được vận động viên nữ thi đấu ở môn Đua thuyền hạng nặng nói riêng và các môn thể thao khác nói chung mà cao 1m80, có tố chất phù hợp là rất khó khăn.
Dù khó khăn là vậy nhưng với sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, chắc chắn Cục Thể dục thể thao sẽ nỗ lực tìm ra các giải pháp phù hợp. Tuy nhiên, việc phát triển thể thao thành tích cao không phải chỉ trong ngày một, ngày hai, chúng ta đã có ngay các nhà vô địch Olympic và châu Á. Đó sẽ là một quá trình cần một hệ thống bài bản, từ việc phát triển giáo dục thể chất rồi việc xác định môn nào là trọng điểm, cần phải có hệ thống tuyển chọn ở 63 tỉnh, thành và gần như ngay ở các cấp, từ cấp Tiểu học đã phải có hệ thống thi đấu, từ đó mới lựa chọn được nhiều tài năng cho Thể thao Việt Nam.
Hoạt động tuyển chọn tài năng cho Thể thao Việt Nam giống như việc “đãi cát, tìm vàng”, nếu chung ta “đãi cát” ở 63 tỉnh, thành và ở cả hệ thống Tiểu học thì sẽ tìm được nhiều tài năng. Còn hiện nay, tuy nói là chúng ta đầu tư trọng điểm nhưng mới chỉ là trọng điểm trong tập huấn, thi đấu cấp độ đội tuyển và tuyển trẻ. Chúng ta cần một quy trình toàn diện, khoa học và bài bản, từ khâu tuyển chọn, đào tạo, huấn luyện, hồi phục, phòng tránh - điều trị chấn thương và đội ngũ khoa học với trang thiết bị hiện đại để hỗ trợ công tác kiểm tra, đánh giá vận động viên, phân tích đối thủ và đặc biệt các môn thể thao trọng điểm cần có hệ thống thi đấu từ cấp tiểu học.
- Có ý kiến cho rằng, chúng ta đứng đầu ở Đông Nam Á nhưng lại “rơi rụng” ở ASIAD, Olympic. Vậy theo ông, đâu là lý do của tình trạng này?
+ ASIAD và Olympic là 2 đấu trường đỉnh cao của châu lục và thế giới. Để đầu tư đạt được thành tích tại 2 đấu trường lớn nhất này chúng ta xác định còn rất nhiều việc phải làm. Các nhà nghiên cứu về khoa học Thể dục thể thao trên thế giới đã chỉ ra rằng, thể thao thành tích cao chính là sự cạnh tranh quyết liệt của những nền kinh tế lớn. Tại đấu trường Olympic, sự cạnh tranh đó sẽ diễn ra giữa các nền thể thao của những nền kinh tế lớn trên thế giới là Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, như bảng tổng sắp của Olympic Tokyo 2020. Ở ASIAD, sẽ là cuộc cạnh tranh của các nền kinh tế lớn nhất châu lục là Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Đây cũng là 3 cường quốc dẫn đầu tại ASIAD 19.
Các nền kinh tế lớn sẽ giải quyết được nhiều vấn đề của thể thao thành tích cao. Đó là sự đầu tư, sự áp dụng khoa học công nghệ, đội ngũ nhân lực chất lượng cao, việc kêu gọi các nguồn tài trợ đầu tư cho thể thao thành tích cao... Còn với chúng ta, dù Đảng, Nhà nước, các cấp, ngành, địa phương luôn quan tâm nhưng để thành tích của thể thao được như mong muốn, chúng ta cần thêm nhiều yếu tố từ đầu tư tới công tác đào tạo, tuyển chọn, hệ thống các giải đấu. Quy trình để đào tạo cho 1 tài năng thể thao thường mất khoảng 10 năm trong quá trình đó, vẫn diễn ra việc “đãi cát, tìm vàng”, có khi hàng ngàn vận động viên tham gia tập luyện chuyên nghiệp mới có được một tài năng cấp châu lục và thế giới, việc này đòi hỏi nguồn kinh phí lớn và cách làm việc khoa học, bài bản.
Phân tích các môn thể thao đạt huy chương vàng của các nước Đông Nam Á chúng ta thấy rất rõ, hầu hết huy chương của họ đến từ các môn thể thao xã hội hóa và các môn thể thao truyền thống có hệ thống thi đấu từ cấp Tiểu học: Thái Lan 12 huy chương vàng (2 Golf, 1 E-sport, 3 môn Thuyền buồm, 4 Cầu mây); Malaysia 6 huy chương vàng (1 Cưỡi ngựa, 1 Thuyền buồm, 3 Squash), Singapore 3 huy chương vàng (2 huy chương vàng Thuyền buồm)...
Mặc dù, đạt chỉ tiêu đề ra nhưng đoàn Thể thao Việt Nam chưa đạt thành tích như mong đợi, thay mặt Lãnh đạo đoàn tôi gửi lời xin lỗi đến người hâm mộ trong cả nước và mong rằng trong thời gian tới Thể thao Việt Nam tiếp tục nhận được sự quan tâm của các cấp, ngành, người hâm mộ và chúng tôi sẽ tiếp tục cố gắng phấn đấu để nâng cao thành tích của Thể thao nước nhà.
- Xin cảm ơn ông!
