Xin ông cho biết, sự ra đời của Hiệp hội Thể thao Người khuyết tật Việt Nam (nay là Ủy ban Paralympic Việt Nam) đã đem lại những gì cho người khuyết tật nước nhà?
Ông Huỳnh Vĩnh Ái - Chủ tịch Ủy ban Paralympic Việt Nam: Sự ra đời của Hiệp hội Thể thao Người khuyết tật Việt Nam (nay là Ủy ban Paralympic Việt Nam) nhằm đảm bảo quyền lợi cho vận động viên thể thao người khuyết tật Việt Nam về chính sách của Đảng và Nhà nước. Ủy ban Paralympic Việt Nam - tổ chức xã hội duy nhất về thể thao của người khuyết tật Việt Nam - được thành lập, nhằm tập hợp, đoàn kết đông đảo người khuyết tật, các tổ chức thể dục, thể thao dành cho người khuyết tật và các tổ chức, cá nhân quan tâm, ủng hộ phong trào thể thao người khuyết tật với mục đích nâng cao sức khỏe cho người khuyết tật, giúp người khuyết tật hòa nhập với cộng đồng. Ủy ban đã góp phần hỗ trợ, phát triển phong trào thể dục, thể thao người khuyết tật trong cả nước, nâng cao thành tích thi đấu của Thể thao Người khuyết tật nói riêng, Thể thao Việt Nam nói chung trên đấu trường trong nước và quốc tế; Cùng với đó là tăng cường giao lưu, hội nhập và đối ngoại của đất nước. Ủy ban được thành lập đã giúp Thể thao Người khuyết tật Việt Nam nhanh chóng hòa nhập với các tổ chức thể thao người khuyết tật trên thế giới như: Ủy ban Paralympic Thế giới (IPC), Ủy ban Paralympic châu Á (APC) và Liên đoàn Thể thao Người khuyết tật Đông Nam Á (APSF).
30 năm qua, Ủy ban Paralympic Việt Nam đã xây dựng phong trào Thể thao cho người khuyết tật như thế nào, thưa ông?
Trong suốt 30 năm qua, Ủy ban Paralympic Việt Nam đã góp phần xây dựng phong trào thể dục, thể thao của người khuyết tật phát triển mạnh ở nhiều địa phương. Tính theo địa giới hành chính cũ, có 45/63 tỉnh, thành quan tâm chỉ đạo phát triển phong trào; 33-35 tỉnh, thành thường xuyên có vận động viên tham dự các Hội thi, giải đấu thể thao toàn quốc, thu hút 1.300 vận động viên tham gia ở mỗi năm. Số người khuyết tật tập luyện thường xuyên tại câu lạc bộ thể dục, thể thao trên 8.000 người/năm (theo báo cáo của các tỉnh, thành phố), tổng số người tham gia tập luyện thường xuyên trên 30.000 người. Tiêu biểu là các tỉnh, thành phố: Hồ Chí Minh, Hà Nội, Cần Thơ, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Thái Nguyên, Thái Bình, Khánh Hòa, Lạng Sơn... thu hút thêm trên 2.300 hội viên ở các môn: Bơi, Cử tạ, Điền kinh, Judo khiếm thị, Quần vợt Xe lăn, Bắn cung, Taekwondo, Yoga, Khiêu vũ thể thao, Thể thao điện tử... Có thể nói, số người khuyết tật tham gia tập luyện thể dục thể thao năm sau cao hơn năm trước, số lượng Câu lạc bộ Thể thao người khuyết tật, cơ sở dân lập, Trung tâm Phục hồi Chức năng, Trung tâm Giáo dục Trẻ em thiệt thòi được kiện toàn và chất lượng ngày càng nâng cao. Hiện tại, trên toàn quốc có 94 cơ sở và 12 Trung tâm Giáo dục chuyên biệt.
Trong những năm qua, Thể thao người khuyết tật đã có những đóng góp gì cho Thể thao Việt Nam, thưa ông?
Nhiều năm qua, thành tích của Thể thao Người khuyết tật Việt Nam đã được khẳng định tại các kỳ Đại hội Thể thao Người khuyết tật Đông Nam Á (ASEAN Para Games) khi luôn nằm trong tốp 4. Nhiều vận động viên có thành tích tốt tại Đại hội Thể thao Người khuyết tật châu Á (ASIAN Para Games) tiêu biểu là Võ Thanh Tùng giành 5 huy chương vàng và 2 kỷ lục tại kỳ Đại hội năm 2014; 3 huy chương vàng, 2 huy chương bạc năm 2018. Không dừng lại ở đó, Thể thao Người khuyết tật Việt Nam vươn ra đấu trường thế giới để ghi tên mình vào bảng vàng thành tích của Thế vận hội dành cho người khuyết tật (Paralympic). Đó là tấm huy chương vàng của vận động viên Lê Văn Công tại Paralympic Rio 2016. Những gương mặt tiêu biểu của Thể thao Người khuyết tật Việt Nam như: Lê Văn Công, Châu Hoàng Tuyết Loan, Đặng Thị Linh Phượng (Cử tạ), Nguyễn Thành Trung, Võ Thanh Tùng, Trịnh Thị Bích Như, Lê Tiến Đạt, Đỗ Thanh Hải (Bơi), Cao Ngọc Hùng, Nguyễn Thị Hải (Điền kinh), Trần Thị Bích Thủy, Phạm Thị Hương (cờ Vua)...
Từ thực tế cho thấy, Thể thao Người khuyết tật hiện nay đang gặp khó khăn về chế độ tập huấn cho vận động viên và tạo nguồn vận động viên kế cận, xin ông cho biết, Ủy ban Paralympic Việt Nam có giải pháp gì để giải quyết vấn đề này?
Ủy ban Paralympic Việt Nam đã có nhiều văn bản kiến nghị về việc cần sửa đổi Luật Thể dục, thể thao để người khuyết tật và người bình thường phải được hưởng quyền lợi giống nhau. Cục Thể dục thể thao Việt Nam đang triển khai vấn đề này. Tuy nhiên, trong lúc chưa có chế độ tập huấn, Ủy ban giao cho các huấn luyện viên tập huấn vận động viên tại các địa phương để chuẩn bị cho các giải thi đấu quốc tế và kỳ ASEAN Para 13 sắp tới được tổ chức ở Thái Lan.
Còn đối với việc tạo nguồn vận động viên kế cận, đây là bài toán rất khó và là rào cản lớn nhất của Ủy ban nhiều năm qua trong việc tìm nhân tố trẻ để bồi dưỡng, đào tạo trở thành vận động viên. Trên thực tế, nhiều người khuyết tật có khả năng tập thể thao nhưng do hoàn cảnh gia đình còn khó khăn nên không tham gia được, trong khi chúng ta vẫn chưa có kinh phí để bồi dưỡng cho họ. Chúng tôi đã kiến nghị Cục Thể dục thể thao Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đề xuất Chính phủ có cơ chế đặc biệt cho vận động viên người khuyết tật. Bên cạnh đó, Ủy ban Paralympic Việt Nam sẽ cố gắng vận động các nguồn lực xã hội hóa từ các tổ chức, doanh nghiệp… Chúng tôi đã khuyến khích các huấn luyện viên tìm tòi, phát hiện, tuyển chọn các vận động viên thông qua các giải đấu và hoạt động thể thao cộng đồng.
Định hướng phát triển của Ủy ban Paralympic Việt Nam từ nay đến năm 2030 là gì, thưa ông?
Thời gian tới, Ủy ban Paralympic Việt Nam có rất nhiều việc cần phải làm, trong đó quan trọng nhất là tạo phong trào rộng rãi trong cộng đồng để người khuyết tật tham gia tập luyện. Thông qua phong trào sẽ là cơ hội tìm kiếm vận động viên tham gia thi đấu. Để làm được điều này, chúng tôi cần kiện toàn bộ máy Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, Văn phòng, tạo mối liên hệ với các cấp các, các ngành Trung ương và địa phương như: Cục Thể dục thể thao Việt Nam, Ủy ban Olympic Việt Nam, các Bộ ngành Trung ương, các tỉnh/thành phố có truyền thống với phong trào Paralympic… và làm công tác truyền thông tốt để vận động toàn xã hội chăm lo, các doanh nghiệp hỗ trợ kinh phí cho người khuyết tật tham gia tập luyện thể thao.
Ủy ban Paralympic Việt Nam đang thành lập các đội tuyển tham dự Đại hội Thể thao Đông Nam Á lần thứ 13 tại Thái Lan và chuẩn bị tham dự Đại hội Thể thao châu Á tại Nhật Bản năm 2026, tham gia các giải thế giới lấy điểm chuẩn tham dự Paralympic 2028 tại Mỹ. Phấn đấu có từ 5-7 vận động viên đạt chuẩn tham dự Thế vận hội tại Los Angeles năm 2028, ở 3 môn trọng điểm: Điền kinh, Bơi và Cử tạ (mục tiêu có huy chương).
Bên cạnh đó, Ủy ban Paralympic Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp với Nhà nước, tổ chức Hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp nhằm tuyên truyền tới các tỉnh, thành phố có câu lạc bộ thể thao dành cho người khuyết tật và có công trình thể dục thể thao bảo đảm điều kiện tiếp cận đối với người khuyết tật. Tư vấn, kiến nghị với cơ quan Nhà nước về chính sách thể thao nhất là chế độ chính sách cho vận động viên người khuyết tật cần bổ sung, sửa đổi, trước mắt là Luật Thể dục, thể thao.
Ủy ban Paralympic Việt Nam sẽ mở rộng, phổ biến và phát triển 15 môn thể thao trở lên cho người khuyết tật tập luyện trong năm 2025-2030 gồm: Điền kinh, Bơi, Cử tạ, cờ Vua, Bóng bàn, Cầu lông, Judo khiếm thị, Taekwondo, Bắn cung, Quần vợt xe lăn, Khiêu vũ thể thao, Yoga, Bóng đá người khiếm thị (5 người), Thể thao điện tử, Pickleball và Boccia, Golf công viên... thu hút khoảng 40.000 người tham gia mỗi năm, phấn đấu đến năm 2030 có 1 triệu người khuyết tật đến với thể thao thông qua các hình thức hoạt động khác nhau; Phối hợp với Cục Thể dục thể thao Việt Nam các Liên đoàn, Hiệp hội Thể thao quốc gia tổ chức thành công giải vô địch toàn quốc hằng năm với các môn: Cầu lông, Bóng bàn, Cử tạ, Điền kinh, Bơi, cờ Vua, Pickleball… thu hút 1.300 vận động viên trở lên tham gia/năm. Duy trì 55-60 vận động viên thường xuyên được tập luyện tại các Trung tâm Huấn luyện Thể thao Quốc gia và các địa phương để sẵn sàng tham gia các giải quốc tế (bổ sung từ 10-15 vận động viên trẻ mỗi năm).
Xin cảm ơn ông và chúc Ủy ban Paralympic Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong tương lai!
