Nhiều đổi mới để thu hút du khách đến Hoàng Thành Thăng Long

Thực hiện đầy đủ các công tác về di sản thế giới

Hoàng thành Thăng Long được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới trên 3 tiêu chí nổi bật: chiều dài lịch sử văn hóa suốt 13 thế kỷ; tính liên tục của di sản với tư cách là một trung tâm quyền lực và các tầng di tích di vật đa dạng, phong phú, sinh động.

Ông Nguyễn Thanh Quang, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội cho biết, Hoàng thành Thăng Long gồm hai khu: Khu thành cổ Hà Nội và khu khảo cổ học 18 Hoàng Diệu. Khu thành cổ Hà Nội là trục trung tâm của Cấm thành Thăng Long thời Lý, Trần, Lê và thành Hà Nội thời Nguyễn. Trên mặt đất hiện còn bảo tồn một số di tích của Cấm thành Thăng Long và thành Hà Nội như: Cột Cờ, Đoan Môn, nền Điện Kính Thiên, Hậu Lâu, Cửa Bắc, tường và các cổng Hành cung.

Còn Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu, từ cuối năm 2002 đã được tiến hành khai quật với tổng số diện tích khoảng trên 40.000m2 chia thành 5 khu A, B, C, D, E. Các cuộc khai quật đã phát lộ nhiều di tích, di vật dưới lòng đất chính là các di tích kiến trúc của Hoàng thành Thăng Long với chiều dài lịch sử khoảng 13 thế kỷ, gần như liên tục từ thủ phủ An Nam, thành Đại La thời thuộc Đường, đến Cấm thành Thăng Long từ thời Lý qua các thời Trần, Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng.

Theo ông Nguyễn Thanh Quang, đến nay sau hơn 10 năm được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới (2010- 2023), Hoàng thành Thăng Long đã thực hiện đầy đủ các công tác về di sản thế giới, như quy hoạch, thực hiện cam kết của Thủ tướng Chính phủ gồm 8 điểm với Ủy ban Di sản Thế giới… Những kết quả thực hiện đó làm tiền đề cho công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị khu Di sản Thế giới Hoàng thành Thăng Long trong những năm qua và những năm tiếp theo.

Bên cạnh đó, các hoạt động tuyên truyền quảng bá giá trị khu di sản được tập trung và đẩy mạnh; các cuộc trưng bày, triển lãm đã thu hút được số lượng lớn du khách đến tham quan, học tập; các hoạt động nghiên cứu khoa học có những kết quả tốt đáp ứng được nhu cầu thực tiễn của khu di sản…

Với định hướng nghiên cứu phù hợp, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội chia sẻ, một mặt chúng ta giữ gìn, bảo quản tốt được các dấu tích kiến trúc đã xuất lộ, mặt khác chúng ta phát huy được các giá trị ngàn đời để phục vụ cho cuộc sống hôm nay. Đó là vừa làm nhiệm vụ bảo tồn các di sản lịch sử, văn; vừa làm nhiệm vụ giáo dục lịch sử, văn hóa cho các thế hệ trẻ, đồng thời sẽ góp phần vào công cuộc phát triển kinh tế của Thủ đô trong bối cảnh Hà Nội là thành phố vì Hòa bình và thành phố sáng tạo hiện nay.

Thực hiện tốt 8 cam kết về di sản thế giới

Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội cho biết, trong hơn 10 năm qua (từ 2011 đến nay), Hoàng thành Thăng Long đã thực hiện khá tốt các công tác về di sản thế giới, như công tác quy hoạch, thực hiện cam kết của Thủ tướng Chính phủ với ICOMOS…

Cụ thể như thực hiện tốt 8 cam kết của Thủ tướng Chính phủ với Ủy ban Di sản Thế giới về Khu di sản trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội trong đó chú trọng cam kết: Tiếp tục mở rộng diện tích khai quật khảo cổ học, nhất là tại khu Thành cổ Hà Nội, tăng cường nghiên cứu làm sáng rõ giá trị các di tích kiến trúc thời Tiền Thăng Long đến thời Nguyễn trên trục trung tâm của Cấm thành Thăng Long.

Từ năm 2011 đến nay UBND Thành phố Hà Nội và Bộ Văn hóa, thể thao du lịch cho phép Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội phối hợp với Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam) tiến hành khai quật hàng năm tại Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội. Đến nay diện tích khai quật khoảng hơn 9.000m2, vị trí khai quật gồm: khu vực Chính điện Kính Thiên, phía trong và phía Đông, Tây, Bắc khu vực Đoan Môn, khu vực giáp đường Nguyễn Tri Phương.

Kết quả khai quật khảo cổ học tại khu di sản trong những năm qua đã phát lộ nhiều di tích, di vật mới góp phần củng cố hơn nữa giá trị to lớn của di sản.

Những cứ liệu quan trọng của các cuộc khai quật khảo cổ kể từ sau khi Hoàng thành Thăng Long được ghi danh Di sản văn hóa Thế giới đã làm thay đổi và thúc đẩy nhận thức lịch sử khu di sản. Kết quả khai quật ở khu vực Trung tâm đã góp thêm tư liệu trong quá trình thực hiện đề án nghiên cứu phương án khôi phục không gian Điện Kính Thiên.

Từ những công tác quy hoạch cũng như thực hiện 8 điểm của cam kết, mục tiêu hướng tới là nghiên cứu, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản.

Cụ thể, đối với công tác nghiên cứu - sưu tầm: Thực hiện các chương trình hợp tác với các chuyên gia trong nước và quốc tế trong nghiên cứu khoa học và các công tác khác như hợp tác nghiên cứu với các chuyên gia trong nước tiếp tục phát triển với các cuộc khai quật khảo cổ học trong vùng lõi của di sản và các cuộc khai quật, nghiên cứu về dấu tích thành Thăng Long.

Bên cạnh công tác khai quật khảo cổ học, Trung tâm nghiên cứu tìm ra hướng đi nhằm phát huy giá trị di tích và truyền tải thông tin đến du khách và nhân dân, học sinh qua nhiều kênh khác nhau như trưng bày, thăm quan tại hố khai quật, tổ chức các chương trình học đường, ứng dụng CNTT trong tổng hợp, lưu giữ tư liệu… 

Các kế hoạch nghiên cứu văn hóa phi vật thể được đẩy mạnh và luôn hướng tới thể nghiệm kết quả nghiên cứu thông qua những cuộc trưng bày, triển lãm; những thể nghiệm nghi lễ truyền thống; những chương trình sự kiện… nhằm phát huy giá trị di sản, mang di sản đến gần công chúng hơn và góp phần quảng bá khu Di sản Hoàng thành Thăng Long. Nguyên tắc làm việc vì sự tồn tại và phát triển bền vững của di sản Hoàng thành Thăng Long.

Đối với các di tích lịch sử cách mạng, Trung tâm đã có định hướng đúng trong công tác sưu tầm, kết quả đã hoàn thiện nhiều bộ sưu tập có giá trị, đặc biệt bộ sưu tập tài liệu, hiện vật của các vị đại biểu đã trực tiếp tham dự Hội nghị Bộ Chính trị tại Nhà & Hầm D67.

Phát huy giá trị khu di sản

Về công tác phát huy giá trị di sản, ngay sau khi được ghi danh là Di sản văn hóa thế giới, các hoạt động tuyên truyền quảng bá được tập trung và đẩy mạnh, cụ thể: Tuyên truyền, giới thiệu khu Di sản trên các phương tiện thông tin đại chúng và trên các tạp chí; biên soạn, xây dựng nội dung, phát hành rộng rãi các tài liệu tuyên truyền giới thiệu di sản bằng nhiều thứ tiếng dưới các hình thức tờ gấp, bưu ảnh, Poster, đĩa VCD phim, xuất bản các ấn phẩm về Di sản giới thiệu đến du khách…

Bên cạnh đó, còn có các chương trình cộng đồng được tổ chức nhằm phát huy vai trò của nhân dân trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích, kết nối người dân và khu di sản. Đổi mới phương pháp và hình thức thể hiện trưng bày triển lãm về mặt đồ họa, phương pháp diễn giải, kỹ thuật viết Text, ánh sáng và bố trí không gian tuyến tham quan.

Nhiều công nghệ mới được phát triển và triển khai trên môi trường web như: thực tại ảo (virtual reality), trình diễn và tương tác theo mô hình 3D, trình diễn 360 độ, video độ nét cao, flash, trò chơi tương tác, trưng bày online (thông qua website http//:trungbayonline.hoangthanhthanglong.vn), áp dụng mã QR CODE thông qua một phần mềm tương thích để bổ sung, giới thiệu thêm những thông tin đối với các hiện vật tiêu biểu tại di tích và các khu trưng bày của khu di sản…

Cũng theo ông Nguyễn Thanh Quang, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, công tác quản lý Di sản Thế giới Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội vẫn còn đặt ra nhiều khó khăn, thách thức trong việc nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản, nhất là việc bảo tồn và phát huy các di tích khảo cổ nằm sâu dưới lòng đất, đòi hỏi các nhà quản lý, nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu, tìm hiểu và giải quyết từ nhiều góc độ khác nhau.

Vì vậy, thời gian tới, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội Tiếp tục đẩy mạnh công tác nghiên cứu, tiến tới nghiên cứu chuyên sâu nhằm tổng kết, công bố những kết quả đã đạt được.

Đối với công tác phát huy giá trị di sản, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu khu Di sản trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội; tổ chức các cuộc tọa đàm khai thác giá trị di sản để phát triển du lịch, kết nối và hợp tác các đơn vị Du lịch lữ hành nhằm tăng cường khai thác tiềm năng du lịch khu di sản; xây dựng các sản phẩm du lịch; nghiên cứu, xây dựng, thường xuyên đổi mới các chương trình Giáo dục di sản nhằm thu hút sự tham gia của du khách và học sinh.

Ngoài ra, đổi mới phương pháp và hình thức thể hiện trưng bày triển lãm, hoàn thiện thêm các nội dung trưng bày, giới thiệu một cách toàn diện hơn nữa về lịch sử Hoàng cung Thăng Long trong hơn nghìn năm lịch sử và lịch sử Thăng Long - Hà Nội qua các dấu tích kiến trúc, di vật phát hiện qua khai quật khảo cổ học tại khu di sản, nghiên cứu xây dựng hình thành một hệ thống trưng bày độc đáo, duy nhất về khảo cổ học tại Việt Nam, đặc biệt đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học công nghệ vào các hoạt động trưng bày, phục vụ nhu cầu trải nghiệm di sản ngày một đa dạng của công chúng và du khách tham quan.