Sáng 4/12, tiếp tục phiên họp thứ 52, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên thảo luận.
Tham dự phiên họp có Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính; Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng.
Cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã tiếp thu, chỉnh sửa nhiều nội dung theo góp ý
Cho ý kiến thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn ghi nhận và đánh giá rất cao cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã tiếp thu, chỉnh sửa nhiều nội dung theo góp ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến phát biểu của đại biểu Quốc hội tại hội trường.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần tập trung làm rõ ý kiến của đại biểu Quốc hội về năm vấn đề chính: Thứ nhất là cơ chế, chính sách để phát triển báo chí; thứ hai là quản lý báo chí trên không gian mạng - đấy là vấn đề này được nhiều đại biểu nêu và cần được tiếp thu, giải trình rõ, đặc biệt liên quan đến lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), vốn là lĩnh vực mới. Thứ ba là bảo vệ an toàn tác nghiệp của nhà báo; thứ tư là điều kiện cấp phép và quản lý đối với cộng tác viên; thứ năm là định nghĩa và địa vị pháp lý.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tiếp tục phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nghiên cứu, trao đổi, thống nhất nội dung tiếp thu, giải trình các ý kiến góp ý của đại biểu về Luật Báo chí (sửa đổi).
Về chính sách hỗ trợ, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ thống nhất cao với việc sửa đổi quy định cụ thể về các chính sách hỗ trợ báo chí. Trước đó, vấn đề ưu đãi về thuế cho báo chí đã được quy định tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi), khi áp dụng mức thuế suất 10% cho báo chí.
Một nội dung khác là hỗ trợ tài chính cho báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị, công ích được quy định tại Khoản 3 Điều 10 của dự thảo luật. Để đảm bảo quyền tác giả, quyền liên quan, dự thảo đã bổ sung Khoản 2 Điều 39 quy định: cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng tác phẩm báo chí phải thỏa thuận với cơ quan báo chí theo quy định của pháp luật.
Về nhân lực, dự thảo quy định về đào tạo, bồi dưỡng nhằm đảm bảo chuẩn hóa nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp, nâng cao năng lực cho đội ngũ người làm báo tại Khoản 4 Điều 12, và bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp và nghiệp vụ báo chí cho người làm báo tại Khoản 4 Điều 13. Đối với Khoản 1 và Khoản 2 Điều 29, dự thảo luật nêu cụ thể đối tượng được xét cấp thẻ nhà báo, điều kiện, tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục cấp thẻ đã đảm bảo chặt chẽ, đúng đối tượng.
Bên cạnh đó, tại Điều 39 của dự thảo luật đã bổ sung quy định: cơ quan báo chí, tác giả, tác phẩm sử dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ hoạt động báo chí phải thực hiện đúng quy định về sở hữu trí tuệ và đạo đức nghề nghiệp; đồng thời cơ quan báo chí có trách nhiệm quy định việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong cơ quan mình. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, lần này Quốc hội sẽ ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) và luật này sẽ được kết nối với Luật Báo chí (sửa đổi).
Mặc dù đã có sự thống nhất rất cao, Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát kỹ, toàn diện dự thảo luật với các luật hiện hành và các dự án luật đang được sửa đổi, bổ sung có liên quan, để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với các quy định về báo chí, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, an ninh thông tin, quảng cáo, thuế và sở hữu trí tuệ.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra tích cực xem xét từng khoản, từng điều, từng chương để chỉnh lý nhằm đạt được sự đồng thuận cao khi trình Quốc hội thông qua. Đồng thời, đi đôi với hướng dẫn thực hiện luật, Chủ tịch Quốc hội tin tưởng Luật Báo chí (sửa đổi) sẽ có tuổi thọ cao, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý báo chí trong thời gian tới.
Tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm tiến độ, đúng quy trình trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua
Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sự chủ động, tinh thần trách nhiệm và sự phối hợp chặt chẽ của Ủy ban Văn hóa Xã hội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cùng các cơ quan liên quan trong việc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình các ý kiến đại biểu Quốc hội tại tổ và hội trường. Các tài liệu trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội được chuẩn bị nghiêm túc, công phu và đầy đủ theo quy định. Dự thảo Luật đã tiếp thu, chỉnh lý nhiều nội dung so với dự thảo ban đầu.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với các nội dung của dự thảo luật đã được tiếp thu, giải trình, chỉnh lý, và đề nghị:
Thứ nhất, tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật, nhất là các luật mà Quốc hội đang trình và chuẩn bị thông qua, đặc biệt là Luật Trí tuệ nhân tạo.
Cần làm rõ hơn một số nội dung về khái niệm, thuật ngữ, và các nguyên tắc hoạt động báo chí để bảo đảm tính minh bạch, thống nhất trong dự thảo luật, các định nghĩa, địa vị pháp lý của nhà báo.
Thứ hai, bổ sung và rà soát các chính sách phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực thực hiện, nhất là cơ chế tài chính hỗ trợ cho báo chí thực hiện nghĩa vụ công ích và các nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao, cũng như đầu tư hạ tầng, ưu đãi thuế, để bảo đảm tính khả thi.
Thứ ba, làm rõ điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép và tổ chức bộ máy, nhất là loại hình báo chí, tiêu chí cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú. Cần rà soát cho chặt chẽ quy định về thẻ nhà báo, trách nhiệm pháp lý đối với nội dung thông tin, quyền yêu cầu cải chính, gỡ bỏ thông tin vi phạm.
Thứ tư, rà soát hoàn thiện quy định về quản lý hoạt động báo chí trên không gian mạng, ứng dụng công nghệ mới, bao gồm việc điều chỉnh hành vi, ứng dụng và sử dụng trí tuệ nhân tạo.
Thứ năm, rà soát các vấn đề về an toàn tính mạng, nhân phẩm của nhà báo; đào tạo, bồi dưỡng năng lực, đạo đức nghề nghiệp của nhà báo; cấp thẻ nhà báo, sao cho thống nhất với hệ thống pháp luật, cố gắng không để các khoảng trống do các nội dung có liên quan nhau.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Thường trực Ủy ban Văn hóa Xã hội tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, rà soát kỹ lưỡng, tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp, bảo đảm tiến độ, thực hiện đúng quy trình trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua.
