Nếu cứ "đèn nhà ai nấy rạng" thì không thể phòng, chống bạo lực gia đình
Phát biểu tại tổ thảo luận, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng (Đoàn Kon Tum) cho biết, trong gia đình có nhiều yếu tố chi phối, quản lý nhà nước về lĩnh vực gia đình đang giao thoa giữa nhiều Bộ ngành. Ví dụ như, trẻ em là của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, lao động sản xuất thì nằm ở các Bộ quản lý về kinh tế…, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ quản lý về văn hóa gia đình.
Theo Bộ trưởng, khi tiếp cận và nhận nhiệm vụ xây dựng bộ luật này có nhiều vấn đề rất khó, bởi bộ luật này rộng, ai cũng nói được nhưng thể hiện, thể chế thành công cụ pháp luật thì không hề đơn giản. Bạo lực thể xác, kinh tế có thể nhận ra được, nhưng bạo lực tinh thần thì không hề đơn giản. Và khu trú ra bằng các biểu hiện bên ngoài như thế nào để lượng hóa cho đầy đủ là không hề đơn giản, dù đã có nghiên cứu, tham khảo ý kiến của các tầng lớp nhân dân, các chuyên gia.
"Chúng tôi đã rất trăn trở, khi xây dựng bộ luật này phải dựa vào trục gì là chính. Đầu tiên, Cơ quan soạn thảo đã bắt đầu từ Hiến pháp năm 2013 đó là quyền con người. Từ quyền con người được quy định trong Hiến pháp đã thể hiện ra quyền được bảo vệ con người trong vấn đề phòng, chống bạo lực gia đình là cái gì" - Bộ trưởng chia sẻ.
Trục thứ hai là dựa trên quan điểm, đường lối của Đảng về vấn đề xây dựng gia đình, coi gia đình là tế bào xã hội, là gốc để hình thành nhân cách, bồi dưỡng tâm hồn, đạo đức. Vì vậy, Đảng đã có các Nghị quyết, Chỉ thị về vấn đề gia đình, gần đây nhất là Chỉ thị của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng gia đình trong tình hình mới.
Với nhận diện như vậy, Cơ quan soạn thảo đã lựa chọn ra 18 hành vi được quy vào bạo lực gia đình. Tuy nhiên, trong thực tiễn còn những hành vi nào có thể khu trú thành những biểu hiện cụ thể, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng mong muốn các đại biểu Quốc hội góp ý, nhất là vấn đề bạo lực tinh thần.
"Chúng ta cần góp ý hướng vào đối tượng yếu thế như trẻ em, người già, đồng bào dân tộc thiểu số. Tính đến yếu tố trách nhiệm của cộng đồng, con người. Nếu cứ "đèn nhà ai nấy rạng" thì không thể phòng chống bạo lực gia đình. Bên cạnh đó cần thiết kế thế nào để phát huy được vai trò xã hội hóa trong việc phòng, chống bạo lực gia đình", Bộ trưởng chia sẻ.
Về các ý kiến băn khoăn việc giao trách nhiệm cho Công an xã, Bộ trưởng cho biết, Cơ quan soạn thảo đã trao đổi với Bộ Công an rất kỹ. Rất mừng là Đại tướng Tô Lâm - Bộ trưởng Bộ Công an rất ủng hộ việc này. Bởi, đây là biện pháp phòng ngừa xã hội của công an trong các biện pháp phòng chống các loại tội phạm. Việc gọi lên để giáo dục, xử lý đó là phòng ngừa xã hội.
Theo Bộ trưởng, nếu như Luật ra đời mà không phát huy được sức mạnh, không có sự phân công thì khó hiệu quả, lúng túng không biết thực hiện như thế nào. Vì vậy, bộ Luật lần này có thiết kế rõ trách nhiệm của từng ngành, lượng hóa cụ thể các Bộ ngành cần phải làm gì.
"Xuyên suốt tinh thần của bộ luật này là phòng là chính, phòng để chống. Ngược lại, có những trường hợp thì phải lấy chống để phòng, nghĩa là xử lý để việc phòng tốt hơn" - Bộ trưởng nhấn mạnh.
"Cứ 30 phụ nữ có một người bị bạo lực gia đình là con số đáng báo động"
Góp ý tại tổ thảo luận, ĐBQH Lò Thị Luyến (Đoàn Điện Biên) đề nghị Cơ quan soạn thảo xem lại quy định yêu cầu đối tượng có hành vi bạo lực gia đình có mặt tại UBND xã trong vòng 6 tiếng, bởi đối với vùng núi thì việc thực hiện quy định này rất khó khăn. Ngoài ra, đối với quy định cấm tiếp xúc trong thời gian 3 ngày, việc này cũng phải cân nhắc tùy hành vi, ví dụ như các hành vi bạo lực làm ảnh hưởng đến sức khỏe thì cần nghiên cứu tăng thêm thời gian.
ĐBQH Nàng Xô Vi (Đoàn Kon Tum) cho biết, thời gian qua, bạo lực gia đình là một vấn nạn nhức nhối, nan giải tại Việt Nam, nhất là ở các địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Do đó, việc sửa đổi bổ sung Luật Phòng, chống bạo lực gia đình lần này cần phải quy định cụ thể để phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý hiệu quả tình trạng bạo lực gia đình ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
ĐBQH Trình Lam Sinh (Đoàn An Giang) nêu quan điểm, mô hình xã hội Việt Nam cũng như mối quan hệ trong từng gia đình đã có sự thay đổi rất lớn, xuất hiện nhiều hành vi bạo lực gia đình ngày càng nghiêm trọng, khó xử lý. Có những vụ việc rất nghiêm trọng, thời gian xử lý lâu, mức phạt chưa bảo đảm tính răn đe. Có nhiều vụ bạo hành nghiêm trọng nhưng chỉ hòa giải, không bảo vệ được bản thân người bị bạo hành.
"Báo cáo của Chính phủ có đề cập số liệu về bạo lực gia đình đối với phụ nữ, cứ 30 phụ nữ thì có một người bị bạo lực thể xác, tình dục, trong số đó 90% là không dám, không muốn nhờ pháp luật xử lý. Con số như vậy rất đáng báo động, chúng ta cần nghiên cứu để có chế tài xử lý nghiêm minh hơn" - ĐB Trình Lam Sinh cho hay.
Vị ĐB đoàn An Giang đề nghị cần quy định rõ hơn về trách nhiệm của Chủ tịch UBND xã về việc xử lý các vụ việc bạo lực gia đình. Cần xem xét bổ sung thêm hành vi bạo lực gia đình như hành vi bạo lực tinh thần. Đồng thời cần bổ sung thêm biện pháp lao động công ích đối với người có hành vi bạo lực gia đình.
