Văn hóa theo cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp đã và đang vươn mình phát triển mạnh mẽ, vượt qua mọi khó khăn, thách thức để đạt được những thành tựu to lớn, góp phần làm nên 80 mùa thu cách mạng vĩ đại của dân tộc Việt Nam nghìn năm văn hiến và anh hùng.
Trong chặng đường tự hào và vẻ vang đó, ngành Văn hóa đã nỗ lực không ngừng khẳng định vị thế, uy tín của mình trong tiến trình phát triển của đất nước. Kế thừa những kết quả đạt được của nhiệm kỳ trước, giai đoạn 2021-2026, ngành Văn hóa đã có những bước tiến mạnh mẽ, đạt được nhiều thành tựu và dấu ấn nổi bật trên nhiều lĩnh vực.
Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2026, Kết luận của nguyên Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm; Nghị quyết tại các phiên họp thường kỳ của Chính phủ; với tinh thần “3 Quyết tâm, 4 Chủ động, 5 Hiệu quả”; tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 với rất nhiều chính sách mới, khơi thông nguồn lực, kiến tạo cho văn hóa, thể thao và du lịch phát triển nhanh và bền vững.
Đồng thời, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ động triển khai các văn bản của Thủ tướng Chính phủ đẩy mạnh xây dựng môi trường văn hóa với mục tiêu sẽ tạo ra diện mạo mới cho đời sống văn hóa cơ sở, kiến tạo các quan hệ hợp tác lành mạnh, phát huy năng lực sáng tạo và nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của người dân...
Quyết liệt thay đổi tư duy từ “làm văn hóa sang quản lý Nhà nước về văn hóa”
Có thể thấy, một trong những dấu ấn nổi bật của nhiệm kỳ 2021-2026 đó là toàn Ngành đã quyết liệt thay đổi tư duy từ “làm văn hóa sang quản lý Nhà nước về văn hóa” thông qua công cụ pháp luật. Bộ đã chủ động rà soát, nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền hoàn thiện thể chế, chính sách, xử lý nhiều “điểm nghẽn, khoảng trống về mặt pháp lý”, thúc đẩy phát triển theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý Nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển.
Hằng năm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đều thực hiện các hoạt động kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật, là khâu quan trọng trong việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới để hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Các hoạt động rà soát góp phần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động của tổ chức, cá nhân; khắc phục những sơ hở, bất cập, điểm nghẽn của hệ thống pháp luật trong lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ; rà soát để thực hiện chủ trương của Đảng trong việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy Nhà nước. Nhiệm kỳ 2021-2026, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thực hiện rà soát 2.439 văn bản quy phạm pháp luật, theo đó đề xuất sửa đổi, bổ sung, ban hành mới hoặc xử lý hiệu lực 199 văn bản quy phạm pháp luật. Đây là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược, giúp văn hóa Việt Nam hội tụ bản sắc và tỏa sáng trong thời đại mới.
Trong lĩnh vực cải cách hành chính, Bộ đã thực hiện Chương trình tổng thể về cải cách hành chính của Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xây dựng, ban hành và triển khai Kế hoạch cải cách hành chính giai đoạn 2021-2025, từ đó xây dựng kế hoạch cải cách hành chính hằng năm với đầy đủ 07 nội dung với quyết tâm cải cách hành chính theo các yêu cầu, nhiệm vụ của Chính phủ.
Văn hóa đạt nhiều thành tựu vượt bậc
Theo đánh giá của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, kết quả triển khai xây dựng môi trường văn hóa trên mọi địa bàn, mọi lĩnh vực, mọi không gian, thời gian chưa bao giờ được xem trọng như thời gian qua. Nhiều mô hình xây dựng môi trường văn hóa gắn với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trong gia đình, dòng họ, làng xã, khu dân cư, tổ dân phố, cơ quan báo chí, doanh nghiệp, doanh nhân được hình thành, phát triển và lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng; đã và đang hình thành hệ sinh thái văn hóa thống nhất trong đa dạng, cùng hội tụ và tỏa sáng những giá trị nhân văn, cốt lõi của dân tộc.
Tính đến tháng 5/2025 đã có khoảng gần 70.000 di sản văn hóa phi vật thể của 63 tỉnh, thành phố được kiểm kê. Quyết định đưa 271 di sản văn hóa phi vật thể vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (trong tổng số 635 di sản). Hệ thống bảo tàng Việt Nam hiện có 204 bảo tàng, trong đó 127 bảo tàng công lập, 78 bảo tàng ngoài công lập, đang lưu giữ, phát huy giá trị trên 4 triệu hiện vật. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã trình Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận công nhận 112 bảo vật quốc gia (trong tổng số 327 hiện vật, nhóm hiện vật là bảo vật quốc gia).
Có thể nói, hệ thống di sản văn hóa Việt Nam chưa bao giờ được thế giới biết đến sâu rộng như thời gian qua. Di sản không chỉ là ký ức của quá khứ mà còn là cầu nối tương lai, thu hút du khách, tạo việc làm, lan tỏa bản sắc Việt. Sự kết hợp giữa giá trị truyền thống và sáng tạo hiện đại đang đưa văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới.
Một lĩnh vực ghi dấu ấn đặc biệt nữa trong thời gian qua chính là sự phát triển bứt phá của công nghiệp văn hóa.
Công nghiệp văn hóa đang trở thành xu hướng và được xác định là phần quan trọng, bền vững, đóng góp vào sự tăng trưởng của đất nước. Giá trị sản xuất của các ngành Công nghiệp Văn hóa Việt Nam đóng góp ước bình quân đạt 1,059 triệu tỷ đồng (44 tỷ USD). Bình quân 5 năm tốc độ tăng trưởng về số lượng các cơ sở kinh tế hoạt động trong các ngành Công nghiệp Văn hóa ước đạt 7,2%/năm. Lực lượng lao động thuộc các ngành Công nghiệp Văn hóa tăng khá nhanh, bình quân 5 năm lao động tăng 7,4%/năm.
Theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, giai đoạn vừa qua, công nghiệp văn hóa có khởi sắc rõ rệt, vừa góp phần đáp ứng nhu cầu thụ hưởng văn hóa, nghệ thuật của người dân, vừa đóng góp thực chất cho tăng trưởng kinh tế của đất nước. Nhiều chính sách quan trọng về phát triển công nghiệp văn hóa được ban hành. Ngành công nghiệp giải trí, nghệ thuật biểu diễn, du lịch văn hóa, phát thanh truyền hình, trò chơi điện tử… phát triển nhanh, đóng góp gần 4,4% GDP. Bảo vệ quyền tác giả được tăng cường, từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh của văn hóa Việt trên thị trường quốc tế.
Công tác văn hoá đối ngoại chuyển từ “giao lưu” sang “hợp tác đích thực”
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, công tác văn hóa đối ngoại chuyển mạnh từ "giao lưu" sang "hợp tác đích thục" thể hiện ở sự phát triển vượt bậc với 54 văn kiện điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế được ký kết trong 5 năm qua, làm cơ sở pháp lý để thiết lập và mở rộng hợp tác văn hóa, thể thao và du lịch với các nước, thẩm định và tham mưu lãnh đạo Bộ cho phép các đơn vị ký 80 văn bản hợp tác quốc tế với các đối tác nước ngoài.
Xây dựng và trình Bộ Chính trị Đề án “Quốc tế hóa văn hóa, bản sắc dân tộc và dân tộc hóa tinh hoa văn hóa Thế giới”. Xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành và triển khai hiệu quả Chỉ thị số 25-CT/TTg ngày 10/9/2021 về đẩy mạnh triển khai Chiến lược văn hóa đối ngoại của Việt Nam đến năm 2030 và 03 Đề án về Việt Nam tham gia EXPO Dubai 2020, Việt Nam tham gia EXPO Osaka 2025 và Đề án về phát triển thành phố sáng tạo tham gia mạng lưới thành phố sáng tạo của UNESCO;
Chủ động hội nhập sâu rộng tại các cơ chế quốc tế về văn hóa, giữ 6 vị trí ở các cơ quan then chốt ở UNESCO, góp phần gia tăng sức mạnh mềm quốc gia. Đây là những tiền đề quan trọng để chủ động, tạo đột phá trong hội nhập quốc tế, tự tin bước vào kỷ nguyên mới.
Thể thao Việt Nam - biểu tượng của ý chí vượt khó
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, thời gian qua đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 01 Chiến lược, 01 Quy hoạch, 01 Đề án; Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành 09 Thông tư; tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chính trị và trình Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 70-KL/TW ngày 31/01/2024 về phát triển thể dục, thể thao trong giai đoạn mới.
Thể thao Việt Nam đã có nhiều chuyển biến rõ rệt, theo hướng đẩy mạnh phát triển thể dục thể thao trong từng đối tượng, đặc biệt là học sinh, sinh viên, lực lượng vũ trang, nông dân, người cao tuổi. Phong trào tập luyện thể dục thể thao cho mọi người diễn ra sôi nổi trong cả nước, với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, số lượng người tập thể dục, thể thao thường xuyên, số câu lạc bộ thể dục thể thao ngày càng tăng. Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại” tiếp tục được đẩy mạnh, tạo thành phong trào rèn luyện thể dục thể thao sôi nổi trong Nhân dân.
Các môn thể thao dân tộc, trò chơi dân gian được khôi phục, luật hóa đưa vào thi đấu tại các lễ hội truyền thống. Phong trào thể dục thể thao người khuyết tật tiếp tục được quan tâm và giành được nhiều thành tích cao tại trường quốc tế: Tại Paralympic Tokyo năm 2021 giành được 01 huy chương bạc tại Đại hội; ASEAN Para Games 11 năm 2022 tại Indonesia giành được 65 huy chương vàng, 62 huy chương bạc, 56 huy chương đồng, xếp thứ 03/11 đoàn và lập 16 kỷ lục; ASEAN Para Games 12 năm 2023 tại Campuchia, giành được 66 huy chương vàng, 59 huy chương bạc, 78 huy chương đồng, xếp thứ ba toàn đoàn; ASIAN Para Games 4 tại Trung Quốc giành được 01 huy chương vàng, 10 huy chương bạc, 09 huy chương đồng, xếp thứ 22/44 đoàn tham dự Đại hội.
Với việc chú trọng tới đầu tư phát triển các môn thể thao Olympic, thể thao thành tích cao tiếp tục đạt được nhiều tiến bộ hơn so với thời gian trước, kết quả thi đấu của các môn thể thao trọng điểm, có thế mạnh tại các kỳ Đại hội Thể thao và các giải thể thao cấp khu vực, châu lục và thế giới đã có sự khởi sắc rõ rệt.
Thể thao Việt Nam liên tục xếp hạng trong 3 quốc gia dẫn đầu tại các kỳ SEA Games. Một số vận động viên ở các môn thể thao Olympic như: Bắn súng, Thể dục dụng cụ, Bơi lội, Cử tạ, Cầu lông... đạt trình độ hàng đầu châu Á và thế giới. Đặc biệt, trong giai đoạn này, Bóng đá Việt Nam tiếp tục có nhiều khởi sắc, lần đầu tiên đội tuyển Fusal nữ giành chức vô địch Đông Nam Á năm 2024, đội tuyển bóng đá nữ giành quyền tham dự World Cup nữ 2023. Việt Nam đã đăng cai tổ chức thành công SEA Games 31 năm 2022 trong bối cảnh ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19, để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp đối với bạn bè quốc tế. Tổ chức thành công Hội nghị quan chức cấp cao ASEAN lần thứ 15 (SOMS 15), ASEAN + Nhật Bản, ASEAN + Trung Quốc...
Có thể nói, Thể thao Việt Nam là biểu tượng của ý chí vượt khó, khát vọng vươn mình của dân tộc. Những tấm huy chương cao quý tại các đấu trường SEA Games, ASIAD hay Olympic đã làm rạng danh đất nước. Phong trào thể thao quần chúng, từ marathon đến bóng đá phong trào, lan tỏa tinh thần “khỏe để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” theo gương Bác Hồ vĩ đại. Thể thao không chỉ nâng cao sức khỏe mà còn là nguồn cảm hứng, khơi dậy niềm tự hào dân tộc, góp phần làm nên những chiến công rực rỡ của công cuộc đổi mới đất nước.
Du lịch Việt Nam - điểm sáng trong bức tranh kinh tế đất nước
Theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, giai đoạn 2021-2024, du lịch Việt Nam đón 33,7 triệu lượt khách quốc tế, phục vụ 359,5 triệu lượt khách du lịch nội địa; tổng thu từ khách du lịch đạt 2.193 nghìn tỷ đồng. Năm 2025, ngành Du lịch đặt mục tiêu đón được 22 - 23 triệu khách quốc tế, phục vụ 120 - 130 triệu lượt khách nội địa, tổng thu từ khách du lịch đạt khoảng 980 - 1.050 nghìn tỷ đồng. Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch được xếp hạng từ 4-5 sao tăng cao hơn hạng 1-3 sao.
Tính đến hết năm 2024, cả nước có 44.612 cơ sở lưu trú du lịch, trong đó có 283 khách sạn 5 sao với 99.393 buồng, 359 khách sạn 4 sao với 49.704 buồng.
Đến ngày 19/5/2025, cả nước có 4.319 doanh nghiệp lữ hành quốc tế, trong đó có 1.323 công ty cổ phần, 2.990 công ty TNHH và 06 doanh nghiệp tư nhân; có 43.574 thẻ hướng dẫn viên đã được cấp.
Việt Nam đã cải thiện đáng kể năng lực cạnh tranh phát triển du lịch, tăng 28 bậc sau 17 năm (lần đầu công bố năm 2007, Việt Nam xếp thứ 87/124), năm 2024 xếp thứ 59/119 nền kinh tế.
Trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, Du lịch Việt Nam trở thành điểm sáng trong bức tranh kinh tế đất nước sau đại dịch COVID-19, đóng góp thực chất cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế với trung bình từ 6 - 8% GDP/năm. Nhiều sản phẩm mới ra đời, thị thực điện tử mở rộng. Trong nhiều năm qua Việt Nam được vinh danh là điểm đến hàng đầu về du lịch ở Châu Á và thế giới. Du lịch ngày nay không chỉ là cầu nối đưa bản sắc Việt Nam vươn ra thế giới, mà còn là hành trình tiếp nhận tinh hoa nhân loại, để văn hóa Việt Nam hội tụ và tỏa sáng trong dòng chảy văn hóa toàn cầu.
Trong lĩnh vực Báo chí, truyền thông, xuất bản tiếp tục thực hiện tốt chức năng là diễn đàn, tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân; là lực lượng nòng cốt, tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, có những đóng góp xuất sắc trong sự phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; luôn đóng vai trò tiên phong: “Đi trước mở đường - Đi cùng thực hiện - Đi sau tổng kết”. Báo chí và xuất bản từng bước trở thành một phần quan trọng của các ngành công nghiệp văn hóa, phát triển ngày càng lành mạnh, chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.
Đạt được những kết quả trên là nhờ sự quan tâm sâu sắc, toàn diện của Trung ương Đảng, trực tiếp, thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư; sự quan tâm đồng hành, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Quốc hội; sự chỉ đạo quyết liệt, sáng suốt, linh hoạt của Đảng ủy Chính phủ, Chính phủ, và trực tiếp là đồng chí Thủ tướng Chính phủ; sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Ban Cán sự Đảng, Ban Thường vụ, Đảng ủy, Lãnh đạo Bộ; sự đồng thuận, ủng hộ của các tầng lớp Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, cộng đồng những người làm văn hóa, nghệ thuật, thông tin, thể thao và du lịch, và sự hợp tác, ủng hộ của bạn bè quốc tế đã tạo sức mạnh to lớn, cùng đồng tâm, đồng lòng trong sự nghiệp xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời kỳ mới đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững đất nước.
